’Makkelijk huishouden op een moeilijke manier’ (1959) Illustratie: Fiep Westendorp
Fiep Westendorp is vooral bekend van haar werk voor Annie M.G. Schmidt en van haar tekeningen voor kinderen. De tentoonstelling Fiep in de krant in het Grafisch Museum in Groningen laat een andere kant zien van de populaire illustratrice
Hoe lang zal het duren voor Annie M.G. Schmidt (1911-1995) in bekendheid wordt voorbijgestreefd door Fiep Westendorp (1916-2004)? Niet al te lang, gelet op de manier waarop de nalatenschap van de populaire illustratrice wordt beheerd. Alleen al de merchandise. En terwijl Schmidt het moet doen met herdrukken, komt van Westendorp steeds weer iets nieuws op de markt.
Dat laatste nieuws is steevast terug te voeren op de nalatenschap van Westendorp. Nadat beheerder Gioia Smid uit deze schat eerder het niet eerder als boek gepubliceerde Pim en Pom blijven vriendjes (2005) en daarna het prentenboek Het dierenfeest (2006) opdiepte, is er nu de uitgave Voor de vrouw (maar voor haar niet alléén...).
Voor de vrouw is om meerdere redenen bijzonder. Het boek vertelt hoe Westendorp bij dagblad Het Parool verzeild raakte en Annie M.G. Schmidt leerde kennen. Tweede reden is dat de uitgave laat zien hoe in de krant in de jaren vijftig en zestig tegen vrouwen(emancipatie) werd aangekeken. En ten derde gaat het boek vergezeld van een tentoonstelling die op dit moment is te zien in het Grafisch Museum in Groningen.
De expositie Fiep in de krant valt in twee delen uiteen. Verspreid over acht panelen worden originele tekeningen getoond die Westendorp maakte voor de vrouwenpagina van Het Parool. De tekeningen zijn gemaakt over verschillende jaren bij artikelen van verschillende journalisten. In het Grafisch Museum zijn ze gesorteerd per thema, zoals ’Zo verrijk je je leven’, ’Zou u een man willen zijn mevrouw?’ en ’Gemakkelijk huishouden op een moeilijke manier’.
De vrouwenpagina werd onder redactie van Wim Hora Adema volgeschreven door mensen als Annie M.G. Schmidt, Jeanne Roos, Mies Bouhuys en Henriette van Eyck. Hella Haasse omschreef de pagina als ’een vrouwenpagina die over andere dingen ging dan breipatronen’. De illustraties van Westendorp zorgden tussen alle semi–feministische geluiden door voor de broodnodige relativering.
Tussen 1952 en 1965 was haar werk gezichtsbepalend voor de pagina. Westendorp maakte zo’n 150 illustraties per jaar. Na het inleveren op de redactie nam ze elke week de geplaatste tekeningen weer mee naar haar zolderwoning in Amsterdam. Bij het ordenen van het oeuvre trof Gioia Smid in 2001 er vijftienhonderd aan. Westendorp had ze bewaard op de meest wonderbaarlijke plekken: onder de bank, achter de wandkasten, in dozen of plastic zakjes, tot in de badkamerkastjes aan toe.
In 1965 veranderde het karakter van de vrouwenpagina van Het Parool. De toenmalige hoofdredacteur vond de emancipatie van de vrouw voltooid en drong aan op meer aandacht voor consumenteninformatie, shownieuws en mode. Drie jaar later, aan de vooravond van de tweede feministische golf, werd de oprichtster van de pagina ontslagen. Nog weer een paar jaar laten zouden de medewerkers van de pagina het tijdschrift Opzij oprichten.
’Hoe staat het met uw vermageringskansen’ (1960) Illustratie: Fiep Westendorp
Fiep Westendorp had zich toen al op het illustreren voor kinderen gericht. Het tweede deel van Fiep in de krant heeft betrekking op deze doelgroep. Getoond worden onder meer de originele tekeningen die Westendorp maakte voor de zaterdagse rubriek Het Parool–junior. Op die plek begonnen op 13 september 1952 de avonturen van Jip en Janneke. Het Grafisch Museum laat mooi zien hoe deze figuurtjes zich hebben ontwikkeld van slungelige kinderen tot de meer gedrongen kleuters van nu.
Ook in Het Parool–junior groeide Westendorp uit tot de belangrijkste tekenaar. Ze volgde daarmee Wim Bijmoer op, die beroemd werd met zijn illustraties van Het schaap Veronica, Het fluitketeltje en Het Beertje Pippeloentje. Ook toen de avonturen van Jip en Janneke waren afgelopen, bleef Westendorp prominent aanwezig. In 1957 begon ze aan Pim en Pom, bij verhaaltjes en versjes van Mies Bouhuys – het poezenduo zou het tien jaar uithouden in Het Parool.
Fiep in de krant eindigt met Pim en Pom, maar Westendorp tekende na Het Parool gewoon door, onder meer voor jeugdtijdschriften als Bobo en Donald Duck, maar ook voor damesbladen als Eva en Margriet. Met veel succes, vooral in samenwerking met Annie M.G. Schmidt met wie ze Pluk van de Petteflet, Otje en Floddertje creëerde. De vrouwenemancipatie had Westendorp een baan bezorgd, haar werk voor kinderen had haar beroemd gemaakt.
’Pim en Pom’ (1960) Illustratie: Fiep Westendorp
De tentoonstelling ’Fiep in de krant’ is tot en met 30 september te zien in het Grafisch Museum, Rabenhauptstraat 65 in Groningen. Open: di tot en met zo van 13.00 tot 17.00 uur. Zie ook: www.grafischmuseum.nl. Het boek ’Voor de vrouw (maar voor haar niet alléén...)’ is verschenen bij uitgeverij Meulenhoff. Prijs: € 19,90 (160 blz.).