Woest en Ledig

Meisje van Yde met verwarde haren terug van wereldreis

Haar rode haar is uit de krul, maar voor het overige is het Meisje van Yde ‘heelhuids’ teruggekeerd van een wereldreis langs acht musea in zes landen. Gisteren ging ze naar de kapper en vanaf morgen is het beroemde veenlijk weer te zien in het Drents Museum, de plek die al honderd jaar haar thuis is. Als reconstructie én als ingedroogd lijk van 1500 jaar oud.

Vijf jaar geleden verliet het Meisje het museum om als onderdeel van de in Assen ontwikkelde tentoonstelling The Mysterious Bog People de wereld over te reizen. Twaaf vliegtickets had ze er voor nodig. Ruim 45.000 kilometer legde ze af: van Duitsland naar Canada, via Nederland naar Engeland, de Verenigde Staten en Oostenrijk weer naar huis.

Met in totaal 976.000 bezoekers is The Mysterious Bog People een van de meest succesvolle tentoonstellingen over archeologie ooit, vertelt conservator Vincent van Vilsteren. “Gevolg is dat er nu deuren voor ons open gaan, die we daarvoor nauwelijks open kregen. Vergelijk het met het winnen van een internationale voetbalprijs. The Bog People heeft ons op de kaart gezet, zodat we makkelijker andere tentoonstellingen kunnen organiseren.”

De tentoonstelling maakte veel los, zegt Van Vilsteren. “In Nederland zijn we inmiddels gewend aan het kijken naar veenlijken. Maar in Canada, waar de Indiaanse cultuur een belangrijke rol speelt, voerden museummedewerkers een ceremonie uit om toestemming van de doden te vragen. En in Duitsland maakten we mee dat bezoekers in de zaal met de veenlijken ineens begonnen te fluisteren.”

Het Meisje van Yde was niet het enige Drentse veenlijk op tournee, ook de Het paar van Weerdinge reisde de wereld over. Veel tijd om bij te komen, krijgen de drie niet. Ze moeten direct aan het werk voor een nieuwe expositie: Expeditie Archeologie, een interactieve tentoonstelling over de technische vaardigheden van onze verre voorouders die zaterdag open gaat.

Onno Blom schrijft biografie Jan Wolkers

Literair journalist Onno Blom gaat de biografie van schrijver, schilder en beeldhouwer Jan Wolkers schrijven. Dat heeft uitgeverij De Bezige Bij bekendgemaakt. Wolkers (1925) verleent zijn volledige medewerking aan de biografie en zal Blom exclusieve toegang verschaffen tot zijn persoonlijk archief.

De Bezige Bij verwacht de biografie in 2012 te kunnen publiceren. Blom publiceerde eerder Zolang de voorraad strekt (2000), een geschiedenis van de boekenweekgeschenken, Zijn getijdenboek (2002), een biografisch portret van Harry Mulisch en Het fabeldier dat Komrij heet (2004), een monografie over Gerrit Komrij.

Tieners in de rij voor rol in ’Hoe overleef ik’

Hotel Hampshire in Groningen wordt dit weekend bevolkt door tieners die op een rol hopen in de verfilming van het boek Hoe overleef ik mezelf van schrijfster Francine Oomen. Filmproducent BosBros verwacht driehonderd kandidaten voor de rollen van hoofdrolspeler Rosa en haar vrienden Esther, Jonas, Karien, Edith en Neuz.

In totaal hebben zich 4500 kinderen aangemeld voor een rol in de film. Uit die aanmeldingen zijn eerder al zeshonderd kinderen op auditie geweest in Breda en Den Bosch. Hoe overleef ik mezelf vertelt het verhaal van de 13–jarige Rosa die met haar moeder en een baby naar Groningen moet verhuizen om bij haar nieuwe stiefvader in te trekken.

Van de Hoe overleef ik–serie zijn inmiddels anderhalf miljoen boeken verkocht. Vorige week werd het meeste recente deel, Hoe overleef ik (zonder) liefde, nog bekroond met de Prijs van de Kinderjury. Op dit moment werkt Francine Oomen aan een nieuwe aflevering, die in augustus moet verschijnen.

Oomen heeft een stem in de rolverdeling. ”Ik heb geen vetorecht, maar mag meepraten. De Rosa die straks gekozen wordt, moet wel aansluiten bij het beeld dat ik als schrijfster van haar heb. Ik vind het moeilijk om afstand te nemen van het boek. Ik ben nogal een controlefreak”, vertelt ze.

De opnamen van de film beginnen op zijn vroegst in oktober. De bioscoopvertoning staat gepland voor 2008. Francine Oomen brengt vrijdag een kort bezoek aan boekhandel Daan Nijman in Roden, waar ze onder meer haar nieuwste boek De droom van Lena Lijstje zal signeren. Voor dit bezoek zijn geen kaarten meer verkrijgbaar.

Fiep in de krant

’Makkelijk huishouden op een moeilijke manier’ (1959) Illustratie: Fiep Westendorp

Fiep Westendorp is vooral bekend van haar werk voor Annie M.G. Schmidt en van haar tekeningen voor kinderen. De tentoonstelling Fiep in de krant in het Grafisch Museum in Groningen laat een andere kant zien van de populaire illustratrice

Hoe lang zal het duren voor Annie M.G. Schmidt (1911-1995) in bekendheid wordt voorbijgestreefd door Fiep Westendorp (1916-2004)? Niet al te lang, gelet op de manier waarop de nalatenschap van de populaire illustratrice wordt beheerd. Alleen al de merchandise. En terwijl Schmidt het moet doen met herdrukken, komt van Westendorp steeds weer iets nieuws op de markt.

Dat laatste nieuws is steevast terug te voeren op de nalatenschap van Westendorp. Nadat beheerder Gioia Smid uit deze schat eerder het niet eerder als boek gepubliceerde Pim en Pom blijven vriendjes (2005) en daarna het prentenboek Het dierenfeest (2006) opdiepte, is er nu de uitgave Voor de vrouw (maar voor haar niet alléén...).

Voor de vrouw is om meerdere redenen bijzonder. Het boek vertelt hoe Westendorp bij dagblad Het Parool verzeild raakte en Annie M.G. Schmidt leerde kennen. Tweede reden is dat de uitgave laat zien hoe in de krant in de jaren vijftig en zestig tegen vrouwen(emancipatie) werd aangekeken. En ten derde gaat het boek vergezeld van een tentoonstelling die op dit moment is te zien in het Grafisch Museum in Groningen.

De expositie Fiep in de krant valt in twee delen uiteen. Verspreid over acht panelen worden originele tekeningen getoond die Westendorp maakte voor de vrouwenpagina van Het Parool. De tekeningen zijn gemaakt over verschillende jaren bij artikelen van verschillende journalisten. In het Grafisch Museum zijn ze gesorteerd per thema, zoals ’Zo verrijk je je leven’, ’Zou u een man willen zijn mevrouw?’ en ’Gemakkelijk huishouden op een moeilijke manier’.

De vrouwenpagina werd onder redactie van Wim Hora Adema volgeschreven door mensen als Annie M.G. Schmidt, Jeanne Roos, Mies Bouhuys en Henriette van Eyck. Hella Haasse omschreef de pagina als ’een vrouwenpagina die over andere dingen ging dan breipatronen’. De illustraties van Westendorp zorgden tussen alle semi–feministische geluiden door voor de broodnodige relativering.

Tussen 1952 en 1965 was haar werk gezichtsbepalend voor de pagina. Westendorp maakte zo’n 150 illustraties per jaar. Na het inleveren op de redactie nam ze elke week de geplaatste tekeningen weer mee naar haar zolderwoning in Amsterdam. Bij het ordenen van het oeuvre trof Gioia Smid in 2001 er vijftienhonderd aan. Westendorp had ze bewaard op de meest wonderbaarlijke plekken: onder de bank, achter de wandkasten, in dozen of plastic zakjes, tot in de badkamerkastjes aan toe.

In 1965 veranderde het karakter van de vrouwenpagina van Het Parool. De toenmalige hoofdredacteur vond de emancipatie van de vrouw voltooid en drong aan op meer aandacht voor consumenteninformatie, shownieuws en mode. Drie jaar later, aan de vooravond van de tweede feministische golf, werd de oprichtster van de pagina ontslagen. Nog weer een paar jaar laten zouden de medewerkers van de pagina het tijdschrift Opzij oprichten.

 

’Hoe staat het met uw vermageringskansen’ (1960) Illustratie: Fiep Westendorp

Fiep Westendorp had zich toen al op het illustreren voor kinderen gericht. Het tweede deel van Fiep in de krant heeft betrekking op deze doelgroep. Getoond worden onder meer de originele tekeningen die Westendorp maakte voor de zaterdagse rubriek Het Parool–junior. Op die plek begonnen op 13 september 1952 de avonturen van Jip en Janneke. Het Grafisch Museum laat mooi zien hoe deze figuurtjes zich hebben ontwikkeld van slungelige kinderen tot de meer gedrongen kleuters van nu.

Ook in Het Parool–junior groeide Westendorp uit tot de belangrijkste tekenaar. Ze volgde daarmee Wim Bijmoer op, die beroemd werd met zijn illustraties van Het schaap Veronica, Het fluitketeltje en Het Beertje Pippeloentje. Ook toen de avonturen van Jip en Janneke waren afgelopen, bleef Westendorp prominent aanwezig. In 1957 begon ze aan Pim en Pom, bij verhaaltjes en versjes van Mies Bouhuys – het poezenduo zou het tien jaar uithouden in Het Parool.

Fiep in de krant eindigt met Pim en Pom, maar Westendorp tekende na Het Parool gewoon door, onder meer voor jeugdtijdschriften als Bobo en Donald Duck, maar ook voor damesbladen als Eva en Margriet. Met veel succes, vooral in samenwerking met Annie M.G. Schmidt met wie ze Pluk van de Petteflet, Otje en Floddertje creëerde. De vrouwenemancipatie had Westendorp een baan bezorgd, haar werk voor kinderen had haar beroemd gemaakt.

’Pim en Pom’ (1960) Illustratie: Fiep Westendorp

De tentoonstelling ’Fiep in de krant’ is tot en met 30 september te zien in het Grafisch Museum, Rabenhauptstraat 65 in Groningen. Open: di tot en met zo van 13.00 tot 17.00 uur. Zie ook: www.grafischmuseum.nl. Het boek ’Voor de vrouw (maar voor haar niet alléén...)’ is verschenen bij uitgeverij Meulenhoff. Prijs: € 19,90 (160 blz.).

KUUB: mobiel opblaasbaar theater in Drenthe

Drenthe krijgt er een nieuw theater bij: de KUUB. Het podium heeft een vloeroppervlak van drie bij drie meter, is twee meter hoog en biedt ruimte aan zes personen. En het mooie is: het tweehonderd kilo wegende 'bouwwerk' kan binnen een half uur worden 'opgeblazen' en overal in de provincie worden neergezet.

Ontwerper van de in rode tentstof uitgevoerde KUUB is beeldend kunstenaar Lambert Kamps uit Groningen. Op dit moment legt hij de laatste hand aan het minitheater. Opdrachtgever is Kunst & Cultuur Drenthe die het verplaatsbare podium wil gebruiken om nieuwe mediakunst onder de aandacht te brengen van een breed publiek.

Er kunnen zes personen in de KUUB zitten; in eerste instantie worden er twee gebouwd. De vorm doet denken aan een gehalveerde rugbybal, de stoelen zijn opblaasbaar. Het minitheater wordt ingezet voor het vertonen van korte films, animaties, fotografie en andere kunst die met de computer kan worden gemaakt.

De ingebruikname is zaterdag als in Sleen bij de bibliotheek door Femke Hoyng (onder meer VPRO en KRO) workshops in het maken van animatiefilms worden gegeven. Een week later wordt de KUUB op die plek officieel geopend als de resultaten van de workshops worden getoond.

Ontwerper Kamps is gespecialiseerd in opblaasbare objecten, belangrijke thema's in zijn werk zijn lucht en ruimte. "Het interessante aan dit object is dat het een praktisch gebruiksvoorwerp is. Bij het ontwerp is er nadrukkelijk rekening mee gehouden dat een persoon de KUUB moet kunnen vervoeren en opbouwen," vertelt hij. Kamps zet de KUUB - hij spreekt zelf overigens van een tent - in twintig minuten op.

Koorlid in dorpskerk betrapt met man

In Schaal 1: 12 stelt Bianca Boer (Groningen, 1976) ons voor aan de Standaard Familie Rood, een vader, een moeder, een broer, een zus en een baby die in een doosje worden geschonken aan een meisje van ‘twaalf of dertien’. Het kind wordt geacht met het ideaalgezin te spelen, maar weigert en wordt voor straf door haar moeder zolder gestuurd. Daar klimt ze op dak en gooit de poppenvader en –dochter naar beneden.

Het verhaal doet denken aan De standvastige tinnen soldaat van Hans Christiaan Andersen. In beide vertellingen is de hoofdrol weggelegd voor speelgoed en in beide gevallen is sprake van een kloof tussen verlangen, bezitten en samenzijn. Maar waar bij Andersen de soldaat uiteindelijk samensmelt met zijn danseresje, eindigt het figuurtje van Boer eenzaam in de goot, terwijl het 12-jarige meisje naar beneden springt.

Schaal 1: op 12 is afkomstig uit Troost en de geur van koffie, een debuutbundel met acht op zichzelfstaande verhalen die in en rond het fictieve Noord-Nederlandse dorp Stittum zijn gesitueerd. Bianca Boer, nazaat van de dichter Jan Boer, voert in de bundel een uiteenlopende stoet mensen op, zo’n beetje alle generaties komen aan bod. Allemaal zijn ze iets kwijtgeraakt, in de steek gelaten of buitengesloten.

Dat in ‘de provincie’ behalve veel sociale controle, ook leed en eenzaamheid voorkomt, is geen verrassend gegeven. Wat wel verrassend is, is dat het deze schrijfster lukt de clichés over het platteland weer op te frissen. Boer doet dat met ogenschijnlijk gemak, door bijzondere perspectieven en verrassende decors te kiezen.

Niet alle verhalen zijn even sterk. Boer is verzot op details, met als gevolg dat haar stijl soms wat overgecontroleerd en krampachtig aandoet en verhalen zich beginnen voort te slepen. Minst geslaagd is De flat in het midden waarin we meelopen met een conciërge die zijn flats verliest aan de ruimtehonger van de stad. Te veel personages, te veel observaties, te veel woorden.

Het sterkst is ze in In Excelsis Deo, een speels verhaal over een zangvereniging waarvan één van de leden, jaren terug, aan het einde van de rommelmarkt in een nis van de kerk zou zijn betrapt met een man. Heel mooi wordt de spanning opgevoerd. We worden deelgenoot van het geroezemoes en gekonkel dankzij de duiven in de kerktoren: ‘Toch jammer, zei een van de duiven, schuif eens op, zei een ander, duw niet zo, zei de derde.’

Boek: Troost en de geur van koffie. Auteur: Bianca Boer. Uitgeverij: L.J. Veen. Prijs: 17,90 euro (175 blz.)

Beste Drentse gebouwen staan in Eelde en Emmen

Scheper Ziekenhuis, Emmen. Foto: Remco van Blokland

Het schuurhuis in Eelde en de uitbreiding van het Scheper Ziekenhuis in Emmen zijn zaterdag in recreatiepark Hof van Saksen uitgeroepen tot de beste gebouwen van Drenthe. Het schuurhuis kreeg de prijs van de vakjury, het ziekenhuis ontving de prijs van het publiek.

Het schuurhuis in Eelde, een ontwerp van Aequo Architecturals uit Donderen, is volgens de vakjury ’consequent en evenwichtig in alle mogelijke aspecten, zoals landschappelijke inpassing, ruimtelijke verhoudingen, kleur– en materiaalgebruik en detaillering’. Een eervolle vermelding van de vakjury ging naar bioscoop Utopolis in Emmen, een ontwerp van bureau DP6 uit Delft.

De uitbreiding van het ziekenhuis in Emmen (ontwerp A/D Amstel Architecten uit Amsterdam) werd door het publiek als beste gekozen uit in totaal twaalf gebouwen. Een eervolle vermelding van het publiek was er voor het wooncomplex van Woonconcept in de wijk Krakeel in Hoogeveen, een ontwerp van De Zwarte Hond uit Groningen.

Het was de eerste keer dat in Drenthe prijzen werden uitgereikt voor recent opgeleverde gebouwen. Initiatiefnemer is het onlangs opgerichte Drents Architectuur Centrum, tevens naamgever van de prijzen, de zogeheten DAC-pannen.

Literatuurfestival Zomerzinnen loopt over

De eerste editie van het Drents literatuurfestival Zomerzinnen in Wezup is druk bezocht. Naar schatting meer dan duizend mensen waren zaterdagavond afgekomen op optredens van schrijvers als Frank Westerman, Kader Abdolah, Jan Siebelink, Gebrand Bakker en veel regionaal bekende auteurs. Dat aantal komt overeen met de belangstelling waar de organisatie vooraf op hoopte.

Culturele Prijs Drenthe voor Sjoerd Wagenaar

Theatermaker Sjoerd Wagenaar is winnaar van de driejaarlijkse Culturele Prijs van Drenthe. De artistiek leider van locatietheatergezelschap Peergroup ontving de onderscheiding (10.000 euro en een legpenning) zaterdag in Wezup uit handen van de Drentse commissaris van de koningin Relus ter Beek.

Volgens de jury van de belangrijkste prijs van Drenthe heeft Wagenaar met zijn gezelschap de afgelopen jaren een belangrijke bijdrage geleverd aan het locatietheater in Nederland. “Met hun aansprekende theatervoorstellingen vormt Peergroup een inspiratiebron voor theaterspelend en theaterminnend Drenthe”, aldus de jury.

Schrijvers zeven dagen op trektocht door Drenthe

Tien schrijvers trekken eind september een week lang als groep door Drenthe om te onderzoeken hoe de provincie ervoor staat en hoe zorgvuldig met het landschap wordt omgegaan. De tocht voert langs plekken van literaire betekenis en wordt dagelijks afgesloten met optredens in dorpen op de route. Initiatiefnemers van de zogeheten Zeuvendaagse zijn Jan Veenstra en Ton Peters.

Met hun tocht willen de schrijvers figuurlijk in de voetsporen treden van de drie Podagristen, Lesturgeon, Van der Scheer en Boom. Die wandelden halverwege de negentiende eeuw naar eigen zeggen van Bentheim naar Assen en deden daarvan later verslag. De deelnemers schrijven vooraf, tijdens en na afloop proza en poëzie en willen hun ervaringen vastleggen in een boek met foto’s. RTV Drenthe doet dagelijks verslag.

“Ton Peters en ik bedenken voortdurend plannen”, vertelt Jan Veenstra die eerder dit jaar zijn debuutroman De zomer van ’59 afleverde. “Al pratend kwamen we op de literaire wandeltochten van Jacob van Lennep en Dirk van Hogendorp in 1823, op de Podagristen en op de tocht van Geert Mak en Marita Mathijsen. De tocht die wij willen ondernemen is ook bedoeld om de literaire geschiedenis van Drenthe bloot te leggen.”

Per dag willen de schrijvers zo’n twintig kilometer afleggen. “Meer is natuurlijk wel mogelijk, maar als je bijvoorbeeld in Zandpol een uur stil wilt staan bij de school waar P.C. Hooftprijswinnaar H.H. ter Balkt heeft lesgegeven, is twintig kilometer wel een mooie afstand. Je kunt toch niet heel Drenthe af, daarvoor zijn er domweg te veel interessante plekken”, stelt Veenstra.

De ploeg is nog niet compleet. Wel zijn inmiddels toezeggingen binnen van Bart FM Droog, Tjitse Hofman, Kasper Peters, Rense Sinkgraven en Lukas Koops. “Het gaat om mensen die een band met Drenthe hebben, bijvoorbeeld omdat ze er wonen of werken, of omdat ze er geboren zijn. Rense Sinkgraven woont in Groningen, maar is geboren in Smilde, waar ook Jacob Israël de Haan en zijn zus Carry van Bruggen geboren zijn.”

Hoewel de route nog niet vast ligt, is het de bedoeling om plaatsen aan te doen als Veenhuizen (bekend van het werk van Mariët Meester), Assen (Marcel Möring) en Kamp Westerbork (Etty Hillesum. Buurtschap het Noord, het decor van de roman van Veenstra, blijft buiten beschouwing. “Als je die plek wilt bezoeken, moet je tien kilometer door Hoogeveen wandelen voor het echt interessant wordt.”