Veenstra vertelt in dit boek het verhaal van Hilbrand Bos, een 64-jarige journalist die in theater De Tamboer in Hoogeveen een bijeenkomst bijwoont waar een politicus de zegeningen van de jaren vijftig bezingt. De toespraak maakt veel los. Al snel is Bos met zijn gedachten bij zijn jeugd in het Noord, een verdwenen buurtschap onder de rook van het uitdijende Hoogeveen. Vrijwel de gehele roman speelt zich daar af, in het uitzonderlijk warme jaar 1959.
Vergeleken met Kool is Veenstra geen groot stilist, maar wat hij wel heeft is een vermogen om zijn personages tot leven te wekken. Zo heeft hij niet alleen van de jonge Hilbrand Bos een mens van vlees en bloed gemaakt, maar ook van diens vriend Fokke Booij. Met name deze ietwat naïeve figuur wordt prachtig neergezet. Eerst stuurt hij Hilbrand er op uit om aan meisjes verkering te vragen, later wordt duidelijk waarom Fokke zo verkrampt op vrouwen reageert.
Is Een kleine wereld een roman over afscheid van een zorgeloze tijd, De zomer van ’59 is vooral een schets van een periode waarin bekrompenheid nog heel gewoon was. De manier waarop Veenstra dit gegeven behandelt en ook veroordeelt aan de hand van heilige huisjes als seks voor het huwelijk, de macht van de kerk en de plattelandstradities doet aanvankelijk wat clichématig aan. Maar uiteindelijk slaagt hij er in om van de verschillende stenen een degelijk bouwwerk te maken.
De zwakke plekken in dat bouwsel worden gevormd door een wel heel erg eenvoudige verhaalstructuur, een merkwaardige liefde voor infantiele namen (Wuppie Nijwening, Roepie Wassens, Henke Lup) én Veenstras neiging om meer gebeurtenissen in een zomer te stoppen dan een compleet decennium verdragen kan. Maar daar staat een ronduit ontroerende ontknoping tegenover waarin vriend Fokke het vertrouwde Drenthe voor het verre Zeeland verruilt en de jeugdliefde van Hilbrand om het leven komt.
Met De zomer van '59 heeft Jan Veenstra een roman geschreven die zonder bezwaar naast Een kleine wereld kan worden gezet. Opnieuw een mooi beeld van het Drenthe dat zojuist achter de horizon is verdwenen.
Boek: De zomer van ’59. Auteur: Jan Veenstra. Uitgeverij: Passage. Prijs: 16,90 (207 blz.)