Woest en Ledig

’Wolters verdwijnt uit Wolters-Noordhoff’

De naam Wolters verdwijnt binnen één of twee jaar uit de merknaam Wolters-Noordhoff. De naamsverandering is het gevolg van de overname van de onderwijsdivisie van Wolters Kluwer door Bridgepoint Capital.

Om geen verwarring te creëren wil de oude eigenaar, Wolters Kluwer, vasthouden aan de van oorsprong Groninger naam Wolters. Die is internationaal ingeburgerd, zegt woordvoerder Caroline Wouters van Wolters Kluwer. De naam Wolters verdwijnt ook uit de naam Wolters Plantyn. Of de onderwijsdivisie verder zal gaan als Noordhoff, of daar later een tweede naam aan vast wordt geplakt, is nog niet bekend.

Medewerkers van de uitgeverij hebben teleurgesteld gereageerd op de aangekondigde naamsverandering, meldt Boekblad, de website voor het boekenvak. ”We zijn er niet blij mee, maar het is onvermijdelijk’, aldus directeur Arjen Holl van Wolters-Noordhoff over het verdwijnen van de naam Wolters uit de merknaam.

Volgens Holl zal het uitbannen van de naam Wolters niet rigoureus gaan. ”Want je hebt boeken in je magazijn met daarop de merknaam, die je niet daarom wilt vernietigen.”

De naam Wolters gaat terug tot 1836 toen Jan Berends Wolters (1808-1860) een boek- en papierwinkel in de stad Groningen opende. Deze winkel groeide uit tot een uitgeverij succesuitgaven als de Bos’ schoolatlas (vanaf 1877), de leesboekjes over Ot en Sien met de illustraties van Cornelis Jetses, het Aap-Noot-Mies‑leesplankje uit 1906 en de reeks Schoolplaten voor de Vaderlandsche geschiedenis.

De naam Noordhoff is afkomstig van Popko Noordhoff (1833-1903) die in 1858 een boekhandel in Groningen begon en zich als uitgever specialiseerde in wetenschappelijke en schoolboeken. Zo verscheen in 1883 de beroemde Schoolflora van Nederland door H. Heukels. Wolters Noordhoff ontstond in 1968 en ging later als werkmaatschappij op in Wolters Kluwer.

Daniël Lohues genomineerd voor Culturele Prijs van Drenthe

Muzikant Daniël Lohues, dirigent Peter Dijkstra, programmamaker Albert Haar, theatermaker Sjoerd Wagenaar en concertorganisator Ab Sligter zijn genomineerd voor de driejaarlijkse Culturele Prijs van Drenthe. Dat heeft gedeputeerde Tanja Klip–Martin bekendgemaakt.

De vijf kandidaten zijn geselecteerd op basis van hun bijzondere verdiensten op cultureel gebied in Drenthe. De belangrijkste culturele prijs van Drenthe (10.000 euro) wordt 23 juni door Commissaris der Koningin Relus ter Beek de Culturele Prijs uitgereikt tijdens het Literair Festival Zomerzinnen in Wezup.

Een commissie onder leiding van oud-theaterdirecteur Bert Naarding heeft de vijf genomineerden geselecteerd uit 26 'kwalitatief hoogwaardige aanmeldingen’. Inwoners van de provincie Drenthe konden personen of initiatieven voor de prijs aanmelden. Bij het selecteren is gekeken naar kwaliteit, inspirererende werking en de culturele en sociale betekenis voor de provincie Drenthe.

’Connie Palmen pleegt karaktermoord’

Schrijfster Connie Palmen pleegt in haar net verschenen roman Lucifer karaktermoord op de componist Peter Schat (1935 – 2003). Dat zegt culturele duizendpoot Dick Leutscher uit Groningen in een artikel in De Groene Amsterdammer.

Volgens Leutscher, die sinds de jaren vijftig bevriend is geweest met Peter Schat, schildert Palmen een ’infaam portret’ van de componist door hem onder meer van de moord op zijn vrouw te beschuldigen. In Lucifer beschrijft Palmen hoe een op Schat gelijkend personage een vrouw in een afgrond duwt.

Palmen heeft zich voor de roman Lucifer naar eigen zeggen gebaseerd op gesprekken met vrienden van Schat en diens in 1981 tragisch om het leven gekomen vrouw, de actrice Marina Schapers (1938 – 1981). Hoewel Palmen beide figuren een andere naam heeft gegeven – Lucas en Clara – onthult ze in een nawoord wie ze bij het schrijven voor ogen had.

Leutscher is ziedend over de wijze waarop Palmen met de feiten is omgesprongen. Hij en Floris Guntenaar hebben van Schat zelf de ware toedracht gehoord over de dood van Marina Schapers: ”Marina zat op een balustrade van een terras op een Grieks eiland boven een steile afgrond, op een avond waar flink werd gedronken. Ze maakte een onverwachte beweging, verloor haar evenwicht en is achterover in het ravijn gevallen.”

Palmen suggereert in haar boek nadrukkelijk dat Schat de dood van Marina heeft gewenst. Zij doet dat volgens Leutscher door een verkeerde interpretatie van Schats Cryptogamen, een liederencyclus gebaseerd op teksten van Gerrit Achterberg over het doden van een geliefde. In De Groene Amsterdammer schrijft Leutscher dat het boek van Palmen ’met dit soort verschrikkelijke suggesties tot het einde onverbiddelijk voortschrijdt’.

Lucifer is op dit moment het best verkochte boek van ons land. De roman van Palmen is door critici gemengd ontvangen, maar heeft veel losgemaakt doordat de schrijfster zo nadrukkelijk heeft laten weten dat haar fictie op harde feiten zou zijn gebaseerd.

Peergroup naar Madurodam

Peergroup geeft een voorstelling in Madurodam. Op 29 maart voert het Drentse theatergezelschap het stuk Park No. 1 op in het attractiepark, een voorstelling over ’agrologistieke problemen op macroniveau’. Regisseur van Park No. 1 is Henry J. Alles.

Na de première in Madurodam begint Peergroup aan een plattelandstournee door Nederland waarbij onder meer Wachtum (31/3) en Kolderveen (6/4) wordt aangedaan. De tour eindigt in het Strokasteel in Veenhuizen. De voorstellingen worden steeds gegeven op plekken met een agrarische achtergrond.

Volgens regisseur Alles is Park No.1 ’een voorstelling die ingaat op het transport van landbouwproducten, de bescherming van zeldzame gewassen, oude groentes uit Kenia, burenhulp, de animalfarm en de kinderboerderij’.

Met de voorstelling wil Peergroup het publiek middels een levensgroot bordspel uitdagen ’kritisch na te denken over en te kijken naar nieuwe spijswetten als fastfood, fast transport, slow food en less transport.’

Voor een speellijst zie www.peergroup.nl/

Zegeningen van Drenthe in de jaren vijftig

Vorig jaar maakte Marga Kool een geslaagde comeback als schrijfster van Nederlandstalig proza. Van haar Een kleine wereld, waarin een vrouw terugkeert naar het Zuid-Drentse dorp van haar jeugd in de jaren vijftig, zijn inmiddels meer dan 10.000 exemplaren verkocht. Op de kop af een jaar later ligt er een vergelijkbare roman in de winkel: De zomer van ‘59 van Jan Veenstra, de echtgenoot van Kool.

Veenstra vertelt in dit boek het verhaal van Hilbrand Bos, een 64-jarige journalist die in theater De Tamboer in Hoogeveen een bijeenkomst bijwoont waar een politicus de zegeningen van de jaren vijftig bezingt. De toespraak maakt veel los. Al snel is Bos met zijn gedachten bij zijn jeugd in het Noord, een verdwenen buurtschap onder de rook van het uitdijende Hoogeveen. Vrijwel de gehele roman speelt zich daar af, in het uitzonderlijk warme jaar 1959.

Vergeleken met Kool is Veenstra geen groot stilist, maar wat hij wel heeft is een vermogen om zijn personages tot leven te wekken. Zo heeft hij niet alleen van de jonge Hilbrand Bos een mens van vlees en bloed gemaakt, maar ook van diens vriend Fokke Booij. Met name deze ietwat naïeve figuur wordt prachtig neergezet. Eerst stuurt hij Hilbrand er op uit om aan meisjes verkering te vragen, later wordt duidelijk waarom Fokke zo verkrampt op vrouwen reageert.

Is Een kleine wereld een roman over afscheid van een zorgeloze tijd, De zomer van ’59 is vooral een schets van een periode waarin bekrompenheid nog heel gewoon was. De manier waarop Veenstra dit gegeven behandelt en ook veroordeelt aan de hand van heilige huisjes als seks voor het huwelijk, de macht van de kerk en de plattelandstradities doet aanvankelijk wat clichématig aan. Maar uiteindelijk slaagt hij er in om van de verschillende stenen een degelijk bouwwerk te maken.

De zwakke plekken in dat bouwsel worden gevormd door een wel heel erg eenvoudige verhaalstructuur, een merkwaardige liefde voor infantiele namen (Wuppie Nijwening, Roepie Wassens, Henke Lup) én Veenstras neiging om meer gebeurtenissen in een zomer te stoppen dan een compleet decennium verdragen kan. Maar daar staat een ronduit ontroerende ontknoping tegenover waarin vriend Fokke het vertrouwde Drenthe voor het verre Zeeland verruilt en de jeugdliefde van Hilbrand om het leven komt.

Met De zomer van '59 heeft Jan Veenstra een roman geschreven die zonder bezwaar naast Een kleine wereld kan worden gezet. Opnieuw een mooi beeld van het Drenthe dat zojuist achter de horizon is verdwenen.

Boek: De zomer van ’59. Auteur: Jan Veenstra. Uitgeverij: Passage. Prijs: 16,90 (207 blz.)

J.C. Bloempoëzieprijs nu in april uitgereikt

De tweejaarlijkse J.C. Bloempoëzieprijs (€2500) wordt dit jaar op 21 april in villa Rams-Woerthe Steenwijk uitgereikt. Anders dan bij voorgaande gelegenheden maakt de organisatie op een dag de genomineerden én aansluitend de winnaar bekend. De J.C. Bloempoëzieprijs is een onderscheiding voor de beste tweede bundel van een dichter. Eerder winnaars waren Roze zoenen van Paul Marijnis en Koffers Zeelucht Hagar Peters.

K&C Drenthe naar oude gymnasium Assen

De verhuizingscarroussel met culturele instellingen in Assen draait weer. Nadat eerder al het Centrum Beeldende Kunst (2002), erfgoedorganisatie Drents Plateau (2003), RTV Drenthe (2004) en theater en bioscoop De Kolk (2006) een andere plek vonden in de Drentse hoofdstad, krijgt nu Kunst & Cultuur Drenthe een nieuw onderkomen. De ’cultureel dienstverlener’ van de provincie Drenthe verhuist per 1 mei naar het monumentale oude gymnasium aan de dr. Nassaulaan in Assen.

Tijdloze moppen over poep, pies en kots

’Eeuwenlang hebben Hollanders de reputatie gehad een humorloos volk te zijn”, schrijft Rudolf Dekker in zijn boekje Holland Lacht. Let wel: Hollanders, dat geldt dus niet voor Drenten en Groningers. En het imago van een stijve, sombere en sobere Randstedeling is hardnekkig want – zo vertelt Dekker – nog niet eens zo lang geleden namen Amerikaanse studenten zwarte kleren mee naar Nederland in de veronderstelling dat die dracht hier was voorgeschreven.

Ergens moeten de Hollanders in de ogen van buitenlanders het lachen zijn verleerd. Vermoedelijk gebeurde dat na de zeventiende eeuw. Want in de Gouden Eeuw bloeiden niet alleen de economie en de schilderkunst, maar ook de Hollandse humor. Komedianten trokken van kermis naar kermis, de schouwburgen puilden uit wanneer er kluchten werden opgevoerd, boeken met humoristische prenten waren bestsellers.

Het hardst werd gelachen om een goed vertelde mop. De Haagse advocaat Aernout van Overbeke, een vriend van Constantijn Huygens, legde er rond 1670 2242 vast in een manuscript. Mede dankzij die hobby ontwikkelde hij zich tot een geliefd humorist, die op feesten en partijen werd gevraagd om gedichten voor te dragen en ook zelf onderwerp werd van menig mop. Uit de trommel van Van Overbeke selecteerde Dekker er honderd, waarvan een deel nog steeds wordt verteld.

De mop Twee glazen komt bijvoorbeeld ook voor in De Avonden van Gerard Reve, dan gaat het niet om glazen maar om kindernekjes. ’Een heer liet zijn knecht twee kostbare glazen spoelen. Het ene brak hij, het andere bracht hij binnen. Toen de heer naar het andere glas vroeg, antwoordde de knecht dat het gebroken was. ’Jij hondsvod’, zei de heer, ’hoe kon je dat doen?’ ’Zó mijnheer’, zei hij en hij liet het glas dat hij in zijn hand had, ook vallen.’

De historicus Dekker presenteert de moppen, omgezet naar een moderne spelling, in dertien rubrieken. Bij elkaar geven ze een mooi beeld van wat vroeger lollig was en ook nu nog leuk gevonden kan worden. De rubriek ’Poep, pies en kots’ spreekt bijzonder tot de verbeelding, niet in de laatste plaats omdat deze gore grappen duidelijk maken dat onze huidige samenleving helemaal niet zo losbandig en platvloers is als wel eens wordt verondersteld.

Wat te denken van Regen na wind? ’Een vrouw, bij haar man te bed liggend, liet een abominabele scheet, zowel van klank als van reuk. Hij, niet lui, bezeikte haar van hoofd tot voeten. Zij werd er wakker van: ’Wat duivel heeft dat te betekenen?’ Hij: ’Ik dacht wel dat na zo’n harde wind een zware regen zou volgen.’

Ieder categorie wordt door Dekker, docent aan de Erasmus Universiteit, van context voorzien. Soms slaat hij daarbij een beetje op hol, zoals in zijn verhandeling over middeleeuwse humor en de medische stand: ’Lachen gold in de medische theorie als een adequaat antidotum tegen melancholie, een ziekte die met name geleerden bedreigden.’ Dat alles onder het mom: valt er niets te lachen, dan is Holland lacht in ieder geval leerzaam en stichtelijk.

Boek: Holland lacht. 100 moppen uit de Gouden Eeuw. Samenstelling: Rudolf Dekker. Uitgeverij: Wereldbibliotheek. Prijs: €9,95 (110 blz.)

Publiekprijs Christelijk Boek voor Janne IJmker

Janne IJmker uit Tiendeveen heeft met haar historische roman Achtendertig Nachten de Publieksprijs ’Christelijk Boek 2007’ gewonnen. De auteur baseerde zich op archiefmateriaal over een jonge vrouw die in 1767 werd veroordeeld omdat ze haar man had vergiftigd. In de gevangenis baarde ze een kind dat ze meteen moest afstaan en daarna nooit meer heeft gezien.

De deelnemers konden kiezen uit zes boeken. Onder de enthousiaste recensenten was ook Andries Knevel:  ”Ik legde het boek weg en staarde nog lange tijd voor me uit. De laatste keer dat een boek me zo bezig hield was Knielen op een bed violen van Jan Siebelink.” De Publieksprijs Christelijk Boek is een initiatief van het Nederlands Dagblad en BCB, Brancheorganisatie voor het Christelijke Boeken- en Muziekvak.

Tegeltjespoezie uit Assen