Woest en Ledig

Hoe de elektrische auto ons naar de stad drijft

Bij het schakelen naar 'de vijf' op de N34 ging er in het dashboard een lampje brandje: storing in de motor. Wat nu? Direct naar de garage? Doorrijden naar Groningen? De keuze viel op het laatste. Soms gaan problemen vanzelf voorbij. Vroeger, toen er in het dashboard veel minder lampjes konden branden, reed de mens ook gewoon door met zijn problemen.

Voorbij Borger leek de motor inderdaad kuren te vertonen. Ik meende het tussen al het tobbende getwijfel te kunnen horen. Vlak voor het Julianaplein in Groningen voelde ik zelfs dat de auto op ongewone wijze schudde, als een kat die tevergeefs een haarbal probeert uit te spugen. Op de parkeerplaats aan de Lubeckweg raasde de motor na het uitschakelen ongewoon lang door.

De auto wordt oud. En omdat het er een van Franse makelij is, gaat het verval sneller dan gevreesd.

Onlangs las ik in Dagblad van het Noorden een artikel over elektrisch rijden. Dat komt eraan, met of zonder klimaatakkoord, dat hoor je overal. Het zou goed zijn voor het milieu. Wat volgens mij niet correct is. Dat wat de mens voortbrengt lijkt per definitie slecht voor het milieu. Op een plaatje bij het artikel stond een overzicht van beschikbare elektrische auto's met hun actieradius, oplaadtijden voor de batterij en de bijbehorende prijzen.

Ik las: 'Elektrisch rijden heeft de toekomst: hoe duurder de auto hoe groter de actieradius'. Ik berekende dat de aanschaf van een elektrische auto vele duizenden euro's meer kost dan die van een benzineauto. Daarnaast blijk je er veel minder ver mee te kunnen rijden. En halverwege moet je extra lang tanken om daar te komen waar je reeds hoopte te zijn. Wachten bij een tankstation, er zijn prettiger manieren om de tijd te doden.

Hoe lang gaat zo'n batterij mee? Mijn ervaring met batterijen is dat ze het in het begin goed doen, maar bij veelvuldig gebruik een slijtage optreedt die vergeleken kan worden met longemfyseem. Terwijl ik alle gegevens probeerde te verwerken, zag ik de toekomst somber in.

Toen ging er een nieuw lampje branden.

Ik bedacht dat het verstandiger is het platteland te verruilen voor de stad. De huizen zijn daar weliswaar duurder en je kunt er niet parkeren, maar wie geen auto heeft hoeft niet te parkeren. Sterker, wie geen geld hoeft te sparen voor de aanschaf, afschrijving en het onderhoud en de bijbehorende brandstof van een elektrische auto kan een bijdrage leveren aan de waardestijging van onroerend goed in een plek waar alle voorzieningen wél in stand worden gehouden. Daar waar de bedrijven met betaalde banen zich hebben gevestigd en de beschikbaarheid van het openbaar vervoer veel beter is geregeld.

De auto de deur uit. Het scheelt reistijd, is gezonder en goed voor het milieu. Sorry voor de krimp. Open met de poort.

's Middags pruttelde de motor weer normaal. Bij een garage op het industrieterrein - het best bereikbaar per auto - met een uitleesapparaatje een storing met nummer P1340 geconstateerd. Ook omdat de serviceafdeling druk bezet was, kreeg ik het advies gewoon naar huis te rijden en verder af te wachten. Met een druk op de knop werd storingsmelding gewist.

Het is goed zo – Colin Mooijman

In Paradiso in Amsterdam wordt vandaag de finale gehouden van Art Rocks, een competitie met muziek geïnspireerd op beeldende kunst.

Een van de finalisten Colin Mooijman. Na een bezoek aan het Drents museum schreef deze Groninger het nummer Het is goed zo bij het schilderij Thalheim van Hermann Markard, wiens werk afgelopen jaar in Assen te zien was tijdens de tentoonstelling Figuurstukken. Marjon de Rooy maakte vervolgens een videoclip bij de track waar ook Mulu en Floris Jonker bijdragen aan hebben geleverd.

Behalve Mooijman treden tijdens de finale nog zeven acts aan: Sofia Dragt, Jezekiah, PsySo, Teddy Mac, KUZKO, Tricycle en Romy & Daan. Ook zij lieten zich bij het schrijven van nummers inspireren door kunst in een geselecteerd aantal Nederlandse musea. Bijna tweehonderd muziekacts deden aan de competitie mee.

Poëzieweek 2019 begint vroeg in Emmen

In Emmen begint de Poëzieweek dit jaar eerder dan elders. Met als gevolg dat komende zondag in de bibliotheek aan het Noorderplein een middag gepland staat met optredens van zes gemeentedichters van Emmen – Berendy Gähler, Bertus Beltman, Peter Veen, Joep van Ruiten, Eva Broekmann en Anna Sophie Bakker – plus rapper Haas met zijn gitarist en slammer Mischa van Huijstee (foto Marcel Jurian de Jong).

Voor Joep van Ruiten – ik dus – betekent de Poëziemiddag het laatste optreden als gemeentedichter van Emmen. Na bijna zes jaar is het tijd om te zien of er ook een dichterlijke wereld buiten de groep bestaat. Voor Eva Broekmann en Anna Sophie Bakker betekent het de eerste optredens als gemeentedichter. De middag in de bibliotheek begint om 13.30 uur. Hank van der Vaart doet de presentatie. De toegang is gratis.

Bij het voorbijgaan van de gele hesjes in Emmen

Voor het tiende achtereenvolgende weekend gingen zaterdag in Frankrijk mensen met gele hesjes te straat op om te protesteren tegen het Franse regeringsbeleid in het algemeen en dat van president Macron in het bijzonder. Volgens het ANP ging het om 84.000 demonstranten, waarvan 8000 in Parijs.

Vrijwel tegelijkertijd liepen 153 mensen met gele hesjes door de straten van Emmen. Dat getal is afkomstig van één van de gele hesjes – ik hoorde het iemand bij het gemeentehuis door een megafoon roepen. RTV Drenthe pluste het in de berichtgeving op naar mogelijk tweehonderd. Zelf schatte ik het aantal op zo'n honderd.

Ook in Emmen wordt al weken achtereen geprotesteerd: tegen armoede, tegen honger, tegen het stijgen van de prijzen, tegen de Europese Unie, tegen het kabinet Rutte, tegen het fake news van de NOS. Tussen de demonstranten zag ik vier mij bekende mensen. Drie daarvan werken voor de media. Een herkende ik als Facebook-vriend, activist en dichter. Blijkbaar bestaat mijn kring uit veelal tevreden mensen.

's Avonds woonde ik gratis in Van Berensteyn in Veendam de première bij van Kokeleko, het nieuwe muziekproject van Bert Hadders en Joost Dijkema. Voorafgaand kreeg ik, ook gratis, een exemplaar van het bijbehorende album. In de pauze genoot ik van een gratis consumptie in de vorm van een flesje frisdrank.

Een van de liedjes in het Kokeleko-programma van Hadders en Dijkema, De ballade van Eltjo Siemens, is geïnspireerd op een staking van landarbeiders in 1929 in Finsterwolde om paar stuivers loon extra. Eltjo Siemens werd daarbij getroffen door een verdwaalde kogel van de, aldus Bert Hadders, uit het Westen aangevoerde marechaussee.

Het slotcouplet luidt als volgt:

Staarf in de stried om t noakte bestoan
Of boeg veur de wil van dij boven die stoan
Vief stuuvers in t uur t is n moager bestoan
Ik stoa in t veld en ik hoel naar de moan

Nu even niet

Wegens andere bezigheden schort Woest & Ledig de berichtgeving tijdelijk op.

Niet alles is gelukt in 2018

Wat lastiger bleek dan gedacht, was het afgelopen zomer opzetten en bijhouden van een tuintje. Het begon er al mee dat op de dag van de eerste planting zich 's avonds stortbuien en windhozen voordeden. Vervolgens kwamen de door de Hema verstrekte zaden van de Allium Cepa en Petroselinum Crispum niet wilden ontkiemen, of te diep waren gezaaid, want dat kan natuurlijk.

Daarna sloeg de warmte toe en moest ik de Rumex Atrosanguineus verwijderen omdat een deel van de bladeren begon te verwelken terwijl slakken zich ten goede deden aan andere bladen. Wat wel goed wilde groeien was de Cucurbita Pepo. Al heeft die nooit vrucht gedragen, terwijl dat toch wel de bedoeling was.

Van drie gewassen kon ik deze zomer eten: de Cucumis Sativus en de Rheum Rhabarbarum. Gisteren heb ik tot slot de Apium Graveolens geoogst. En dat in de winter.

Over popcultuur en popbeleid in Drenthe

Richard Broersma van de band Unplaceables attendeerde mij op een stuk op Facebook waarin 'vraagtekens' worden geplaatst bij het provinciaal beleid voor popcultuur in Drenthe. Dat beleid heeft afgelopen jaar van cultuurgedeputeerde Cees Bijl een 'impuls' gekregen na een door Jan Stam van K&C in Assen beschreven 'meerjarentraject voor jeugd 12+, talentontwikkeling en popcultuur.'

Eén van de uitkomsten van dit traject is dat afgelopen jaar mede dankzij de inspanningen van Jan Stam en K&C een aantal  bandjes en artiesten uit Drenthe structureel en begeleid kon optreden: tijdens Eurosonic, tijdens het Bevrijdingsfestival, tijdens Drentsch Peil, tijdens Hit The North, tijdens Retropop, begin januari tijdens een preview van Eurosonic in Borger (foto Sorry John) en straks opnieuw tijdens Eurosonic in Groningen.   

Dat ik op dit onderwerp wordt aangesproken is niet helemaal vreemd. Ik heb twee keer over de materie in Dagblad van het Noorden geschreven. Lees eerst dit en dan dat. Of lees verder.

Popmuziek en Drenthe – het is en blijft een lastig verhaal. Voor een deel heeft dat met beleid te maken. Voor een nog belangrijker deel heeft het met de bevolkingsopbouw van doen.

Popmuziek is nauw verbonden met jongerencultuur. Het waren aanvankelijk jongeren die de popmuziek groot (lees: populair) hebben gemaakt. Het zijn nog altijd jongeren die de popmuziek proberen te vernieuwen en met raps, draaitafels en elektronica te veranderen. Interessant in Drenthe is dat er (a) niet zoveel jongeren wonen en (b) dat veel jongeren na hun middelbare school de provincie verlaten.

Dit gegeven heeft er onder meer toe geleid dat er in Drenthe geen poppodia bestaan zoals Hedon, Metropool en Burgerweeshuis in Overijssel, Vera en Simplon in Groningen en Neushoorn in Friesland. Alle pogingen om dit veranderen ten spijt, wat men ook van plan is in Hoogeveen, Drenthe is een provincie van muziekcafé's en kerken waar concerten en festivals worden georganiseerd. Die voornamelijk door een ouder publiek worden bezocht: VanSlag in Borger, De Amer in Amen, Klein Paradiso in Echten, voorheen festival Retropop en de bluesevenementen in Grolloo.

Hoewel het idee dat popmuziek en jongeren bij elkaar horen achterhaald is, richt het Drentse popbeleid zich nog steeds voornamelijk op een kleine groep jongeren. Op zich is daar iets voor te zeggen. Bijvoorbeeld dat het goed is om Drentse jongeren zoveel mogelijk in de watten te leggen, omdat ze op die manier prettige herinneringen aan 'hun' Drenthe overhouden. Wat hen op latere leeftijd ertoe kan bewegen naar Drenthe terug te verhuizen, omdat een jongere in Drenthe een gouden tijd kan beleven.

Keerzijde is, en daar heeft Broersma een punt, ook al noemt hij het punt niet, dat het popbeleid in Drenthe zich op een beperkte doelgroep richt. Waar blijft bijvoorbeeld het beleid voor het behoud van de piratencultuur, of is dat ineens geen popmuziek meer, maar slechts immaterieel erfgoed omdat de PvdA van Cees Bijl dat heeft bedacht?

De meeste popmuziek in Drenthe wordt vermoedelijk – cijfers ken ik niet – gemaakt door ouderen als Richard Broersma, die ooit een band leidde met de veelzeggende naam Greyhead. Door muzikanten die Drenthe níet na de middelbare school hebben verlaten, die het lastig vinden dat zij voor spannende concerten altijd de provincie uit moeten en nooit meemaken dat de bal vanuit Assen een keer hun kant oprolt.

We hebben het hier over muzikanten die op eigen kosten en met eigen inspanningen, zonder trajecten en coaches, bandjes hebben opgericht, oefenruimtes hebben gehuurd, optredens in café's probeerden te regelen, voor te lege zalen stonden, tegen onkostenvergoeding op verregende festivals speelden terwijl de organisatoren betaald stonden toe te kijken, die onderling ruzie maakten en bandjes uiteen lieten vallen. Waarna in het café alles weer opnieuw moest beginnen.

'God straft wie rocker in Holland wil zijn', zong Jan Rot ooit. Hij had toen al Zuidwolde (Dr.) en de stad Groningen achter zich gelaten en scoorde bijna hits, maar moest zijn carrière vervolgen in het theater – toen nog een plek waar alleen uitgebluste popmuzikant een dun belegde boterham probeerde te verdienen. Later is het heel goed gekomen met Jan Rot, vooral artistiek, maar nog meer dankzij zijn talent en doorzettingsvermogen.

Ik ben het tot bepaalde hoogte met Richard Broersma eens dat het scheef is om jonge muzikanten in Drenthe wel en oudere muzikanten geen overheidssteun te geven. De term die hier van toepassing zou kunnen zijn, is leeftijdsdiscriminatie. Tegelijkertijd weet ik dat er van zulke discriminatie geen sprake is; denk aan het programma Gekleurd Grijs. Er bestaan in Drenthe tal van mogelijkheden voor popmuzikanten om steun te krijgen, van de provincie, van gemeenten, van fondsen.

Een band of muzikant hoeft er niet eens voor in een door Jan Stam bedacht traject plaats te nemen. Het enige noodzakelijke is een goed plan. Een origineel project. Een subsidieaanvraag die aan de eisen van de geldverstrekker voldoet. Wat soms neerkomt op uitzonderlijkheid, vernieuwing, samenwerking, behoefte van het publiek of de samenleving, maatschappelijk nut, kunstzinnige ambitie en een degelijke begroting waaruit blijkt dat de muzikanten tot meer bereid zijn dan het ophouden van een lege hand.

Twee jaar geleden ontstond verontwaardiging toen bleek dat de Nijmeegse band De Staat een subsidie van jaarlijks 263.000 euro toegekend had gekregen van het Fonds Podiumkunsten. Vergeten leek dat in Nederland al vele jaren een functionerend systeem bestaat waarbij mensen die zichzelf willen bewijzen door de overheid en fondsen geholpen worden om zichzelf en dus de kunst en cultuur in Nederland verder te ontwikkelen. Als theatermakers hier volop gebruik van kunnen maken, waarom dan niet popmuzikanten?

Met leeftijd heeft het niets te maken. Het is een kwestie van opletten, kijken wat er in de wereld gaande is, hoe het circus werkt  en jezelf serieus nemen. Met een goed plan en een beetje geluk, kom je dan verder. Ook in Drenthe. Met of zonder hulp van K&C.

Het is gezien, het is niet onopgemerkt gebleven

De regenachtige zondagmiddag voor de dag die zou eindigen met de kerstnacht - vandaag - werd gebruikt om losjes eindjes op te rapen. Wellicht dat er toch nog iets aan elkaar te knopen viel. Al sprokkelend ontstond een stapel nog onbesproken boeken van auteurs met een band met Drenthe, Friesland of Groningen.

De afgelopen weken en maanden geheel en vrijblijvend opgestuurd door een aantal van de 27.000 auteurs die dit jaar met bloed zweet en tranen een titel hebben geproduceerd. Dit in de hoop dat de krant er over wil berichten. Het liefst middels een flink interview met foto. Of een recensie met vier sterren. Of een kort signalement. Of een paar regels. Iets. Een teken dat het is gezien, dat het niet onopgemerkt is gebleven.

Mededogen met de sappelende schrijver

Er zijn dagen waarop ik blij ben dat ik nooit heb geprobeerd literair-cultureel schrijver te worden*. Afgelopen dinsdag was zo'n dag. NRC/Handelsblad berichtte over een onderzoek door KVB Boekwerk, het kennis- en innovatieplatform voor de boekensector. Dat had op basis van het aantal titels en de bijbehorende verkoopcijfers de auteursinkomsten uit boekverkopen in kaart gebracht.

Ik citeer uit NRC/Handelsblad:

'In de onderzoeksperiode (2013-2017) publiceerden jaarlijks gemiddeld 27.000 Nederlandse auteurs een boek. Hiervan verdiende ruim 90 procent minder dan 1.000 euro per jaar aan zogeheten royalty's: het deel van de verkoopopbrengst dat de uitgever aan de auteur uitbetaalt. Van die 27.000 verdienden er ruim 10.000 helemaal niets aan hun boek. Zo’n 15.000 auteurs kregen tussen de 1 euro en 1.000 euro.

Slechts 115 schrijvers hielden meer dan het minimumloon van 19.200 euro bruto per jaar over. Kijk je alleen naar literair-culturele auteurs, die dus de betere romans of non-fictiewerken schrijven, dan blijven er per jaar 70 personen over die meer dan een minimuminkomen verdienden. Van hen stegen er 35 boven het modale inkomen van 37.000 euro bruto uit.'

Einde citaat.

Het is altijd risicovol om in het openbaar over je salaris te vertellen, maar voor deze keer wil ik dat risico wel nemen. Zonder in detail te treden: mijn inkomen over 2017 was bovenmodaal**.

Ik stap er een paar keer in de week voor in een zelf betaalde auto van het type middenklasse. Om binnen een klein uur van Emmen naar Groningen te rijden. Alwaar ik mij in een grijs gebouw op een industrieterrein een weg zoek door de onhandig met quasi wrakhouten meubelen ingerichte kantoortuin. Dit in de hoop op een vrije plaats waar ik een computer kan inschakelen om te internetten en tekst te verwerken. De koffie is op kosten van de baas. De telefoon ook. Aan het einde van de dag mag ik vaak weer naar huis.

Een belangrijk deel*** van mijn goed betaalde werk bestaat uit het publiceren over de boeken die door onderbetaalde auteurs zijn gemaakt. Als ik het probeer na te gaan, lees ik zelden het werk van een bestsellerauteur, Tommy Wieringa daargelaten. Bestsellerauteurs kunnen heel best zonder mij, denk ik altijd maar.

Vaak komt mijn boekenwerk neer op het met genoegen en voldoening lezen, recenseren en toekennen van een paar sterren. Soms leidt het tot een interview waarbij ik bij de schrijver thuis (zo, hier woont u dus) of in het café (nee, ik reken wel af) vragen stel over de totstandkoming van of het idee achter het boek (hoe lang heeft u hier aan gewerkt?).

Tijdens het lezen, interviewen en toekennen van sterren denk ik af en toe aan wat ik met mijn tijd had gedaan als die schrijver zijn of haar boek of bundel niet had geschreven.

Waar zou ik dan zijn? Bij wie? Op bedrijfsbezoek? Undercover? Aan het front? In wandelgangen met zegslieden, ingewijden, woordvoerders en voorlichters rond bronnen van kringen met adviseurs in dienst van door de overheid betaalde bewindspersonen? Ik vrees het ergste.

De kop boven het artikel in NRC luidde: 'Slechts enkeling leeft van zijn boeken'. Ik, op mijn beurt, dacht na lezing: Ik lééf van andermans boeken. Als tegenprestatie gebruik ik de door mijn werkgever beschikbaar gestelde ruimte in de krant en op internet om de vruchten van andermans arbeid in een gunstig of schemerig licht te plaatsen.

Het is nog net geen parasiteren, maar het komt in de buurt. Waar ik mij soms voor schaam. Of op zijn minst ongemakkelijk bij voel. Wat niet helpt. Maar wel het minste is wat ik kan doen.

*= er zijn ook dagen waarop ik denk: wat doe ik voor zinnigs met mijn leven?

**= goed dat er belastingen zijn.

***= een ander belangrijk deel van mijn werk heeft betrekking op beeldende kunst, waar de inkomens van de makers minstens zo slecht zijn.

Nog een Von Dülmen Krumpelmann met schaatsers

Een paar weken geleden publiceerde Dagblad van het Noorden een stuk over schaatsschilderijen. Bij het stuk stond een foto van onderstaand schilderij van E.B. von Dülmen Krumpelmann (1897 – 1987) afgedrukt. Titel Schaatsbaan Tynaarlo, jaartal onbekend.

Afgelopen dagen druppelde via de mail zoveel reacties op het stuk binnen, dat 'we' maandag jongst leden opnieuw een stuk publiceerden over schaatsschilderijen. Een van de reacties verwees naar een schilderij dat hangt in het gebouw van het Esdal Vakcollege aan de Weerdingerstraat  Emmen. Nog een Von Dülmen Krumpelmann, vermoedelijk eveneens gemaakt bij de schaatsbaan van Tynaarlo.

Nu wil het toeval dat met ingang van 9 januari in museum Thijnhof in Coevorden een expositie opengaat met 115 schilderijen van Von Dülmen Krumpelmann. Daar verschijnt ook een boek bij, met een tekst van Kees Thijn. Die mij alvast een drukproef vol schilderijen met beweging en kleur stuurde, maar waarin geen schaatsschilderijen zijn opgenomen.