Woest en Ledig

Mijn antwoorden op de VVD-vragen over Into Nature

Vandaag, woensdag, vindt op het provinciehuis in Assen een vergadering plaats van de Statencommissie financiën, cultuur, bestuur en economie. Ik kijk uit naar de behandeling van agendapunt 8, als de VVD in Drenthe aan het woord komt over het voornemen van Gedeputeerde Staten om een nieuwe editie van Into Nature te subsidiëren.

Volgens de partij wordt met de tweejaarlijkse kunstexpeditie een 'zeer beperkte groep' bereikt. 'Assen' stopt per jaar 125.000 euro in Into Nature. 'Den Haag' legt daar per jaar 90.000 euro bij. Volgens de organisatoren van Into Nature trok de laatste editie 'naar schatting' 9116 betalende bezoekers met daarnaast 16232 niet-betalende bezoekers.

Dit, en een evaluatie, heeft bij de VVD-fractie tot vier vragen geleid. Als onafhankelijke, maar betrokken burger en liefhebber van kunst en cultuur in Drenthe en daarbuiten zal ik ze hier proberen te beantwoorden.

Vraag 1: 'Is er met deze toch forse bedragen niet een andere invulling mogelijk en ook wenselijk, waarbij meer Drenten, jong en oud, actief cultuurminnend of (nog) niet, in aanraking komen met beeldende kunst? Wellicht minder gericht op de internationale kunstenaarsscène, maar toegankelijker voor ons ‘gewone mensen’, waardoor meer inwoners bereikt worden?'

Antwoord 1: Ja, dat is mogelijk. Je zou bijvoorbeeld 430.000 euro kunnen delen door de 492.167 inwoners van Drenthe. Dan krijgt iedere inwoner 87 cent. Als die burgers er dan zelf iets bijleggen (participatie) kan iedereen een postzegel kopen. Omdat de afbeeldingen op postzegels door een graficus worden ontworpen zou je dat beeldende kunst kunnen noemen.

Postzegels zijn zeer toegankelijk. Iedereen kan ze gebruiken om, bijvoorbeeld, een ansichtkaart te sturen naar, bijvoorbeeld, een kunstenaar in het buitenland. De uitdrukking 'ons gewone mensen' vind ik problematisch. Wellicht kan de VVD een 'gewoon mens' van straat plukken en ten voorbeeld stellen. Een exemplaar volstaat.

Vraag 2. 'Als je het hebt over talentontwikkeling: moet het dan gaan over de ‘topkunstenaars uit het noorden’? Of kunnen we ervoor kiezen iets te betekenen voor veel meer kunstenaars en bijvoorbeeld galeriehouders?'

Antwoord 2: Het moet niet, maar er valt veel voor te zeggen. Into Nature werkt met internationale topkunstenaars. Daardoor heeft de manifestatie een internationale uitstraling én een aantrekkingskracht op mensen die van buiten Nederland komen, zoals het nabijgelegen Duitsland, of het buitenland bezoeken. Dat laatste is ook onder Nederlanders gebruikelijk.

Als je die mensen – naast internationale topkunst – onder het mom van talentontwikkeling kunst uit het Noorden van amateurkunstenaars laat zien, kan de indruk ontstaan dat het niveau van de kunstenaars in het Noorden belabberd is. Voor de uitstraling van Drenthe moet dat worden voorkomen. Een van de economische doelen van Into Nature is immers de uitstraling van Drenthe verbeteren. Anders had het net zo goed 'Bie ons in 't veld' kunnen heten.

De vraag of er gekozen kan worden 'iets te betekenen voor veel meer kunstenaars en bijvoorbeeld galeriehouders' is verwarrend. Als je dan toch meer mensen wilt bereiken: buiten Drenthe zijn veel meer kunstenaars actief dan binnen Drenthe. Het aantal galeriehouders in Drenthe is te verwaarlozen. Het aantal Drentse galeriehouders dat monumentale sculpturen en installaties verkoopt is minder dan drie.

Vraag 3. 'Als de conclusie is dat er weinig belangstelling was voor bijvoorbeeld het randprogramma, moet je dan wel besluiten er meer op te gaan inzetten? Je zou dan toch juist ook kunnen besluiten om het te stoppen?'

Antwoord 3. Goede vraag. Een goed mogelijk antwoord ook. Er kleeft echter een gevaar aan. Zo kan het schrappen van het randprogramma ten koste gaan van het ook door de VVD bejubelde adagium 'Jeugd, Jannes en Spreiding'. Jannes drie maanden lang tijdens het hoofdprogramma tussen zonsop- en –ondergang naast motorblok laten optreden, is gelet op zijn tarief een kostbare oplossing - een tentje tegen wind en regen niet meegerekend.

Vraag 4. 'Zouden we niet, alles overwegende, willen laten onderzoeken hoe met een bedrag van deze omvang met een andere aanpak veel meer Drenten in aanraking kunnen komen met beeldende kunst?'

Antwoord 4. Interessant voorstel. Wat ook kan, is in ergens in de provincie een dependance van het Drents Museum openen. Bijvoorbeeld in het Rensenpark in Emmen, hoewel de plaatselijke VVD dat park liever volbouwt met zaken waarmee geen subsidie is gemoeid. Er zou dan wel hedendaagse kunst en installaties moeten worden aangekocht, want op dat gebied kent de collectie van het Drents Museum enige leemte. Postzegels inlijsten kan uiteraard ook.

Tot slot. Ik las dat GS het afgelopen jaar 1 miljoen euro heeft besteed aan het verbeteren van verschillende fietspaden. En dat in 2022 3 miljoen beschikbaar is om de kwaliteit van recreatieve fietspaden projectmatig te verbeteren. Dat maakt samen 4 miljoen euro. Voor een half miljoentje minder kan Into Nature verder worden verbeterd en valt er vanaf die fietspaden ook nog iets anders te zien dan bos en heide.

En dan nog dit: uit het feit het aantal kijkers voor digitale vergaderingen van Provinciale Staten laag is, moet niet de conclusie worden getrokken dat deze vergaderingen maar beter kunnen worden afgeschaft. 

Geen Lezend meisje, wel een Drents Gloepertie

Kunst kan vragen oproepen. Zoals, om te beginnen: wat is kunst? En vervolgens: wat is mooi? Daarna: wat maakt kunst de moeite waard? Is lelijk erg? Wanneer wordt kunst slecht? Wie heeft dit bedacht? Waarom staat dit hier? Is er een loket voor klachten?

Vragen oproepen heet iets goeds, ook in een wereld waar niemand naar antwoorden luistert.

In het centrum van Emmen zijn twee beelden neergezet die, althans bij mij, een reeks vragen oproept.

Het ene beeld staat aan de Hoofdstraat vlak bij de Grote Kerk. Het heet Fladderoar, is gemaakt door Jan Bosman en voorzien van een  bord met tekst die oproept een selfie te maken en de belofte dat zo'n selfie wordt beloond wordt met een kunstwerk van Bosman. Het andere beeld staat aan de Noorderstraat en heeft als titel Drents Gloepertie. Ook dit beeld is gemaakt door Jan Bosman.

Emmen heeft een naam op te houden als plek met sculpturen in de openbare ruimte. Ze worden geplaatst op voorspraak van een commissie met deskundigen en vallen onder het beheer van het Centrum Beeldende Kunst.

Recentelijk is het 'het oude centrum' van Emmen opgeknapt. Om de werkzaamheden mogelijk te maken is een beeld uit de Noorderstraat verwijderd: Lezend meisje van Bert Kiewiet*. Op de plek van deze sculptuur, niet ver van Drents Gloepertie, staat nu een jong boompje.

Als er geen plaats meer is voor Lezend meisje, waarom dan wel voor Drents Gloepertie en Fladderoar?

Soms win je iets, soms verlies je iets.

(De foto van Lezend meisje is gemaakt door Mirjam Schiethart en afkomstig van www.photobiblio.nl, een website met foto's die met lezen en boeken te maken hebben.)

Over de nachwuchs van W.F. Hermans

De bibliotheken zijn open, als essentiële voorziening, maar activiteiten mogen er niet plaats vinden. Toch streek 'het team' van De Literaire Hemel vrijdagavond neer in de bibliotheek van Rolde om opnamen te maken van drie schrijversinterviews: met Rinske Hillen over Mannenmaal, met Marie José ten Cate over Kavelkind en met Wilbert Smulders over W.F. Hermans.

Tijdens het gesprek dat Annette Timmer met laatstgenoemde had, kwam onder meer een opinieartikel in NRC/Handelsblad ter sprake waarin van Hans Maarten van den Brink zich afvraagt waar de polemiek is: 'Kwesties genoeg maar nota bene in het jubeljaar van W.F. Hermans is het literaire debat op sterven na dood.'

Timmer wilde van Smulders weten of Hermans navolgers heeft. Smulders zag ze niet: "Hij heeft als polemist wel navolgers gehad: Karel van het Reve, Rudy Kousbroek, Jeroen Brouwers, Gerrit Komrij. Maar in de jaren negentig is dat afgelopen. De generatie die nu aan zet is, de millennials, Nina Polak, Niña Weijers, Hanna Bervoets…"

Timmer probeerde nog Tommy Wieringa en Arnon Grunberg. "Grunberg is opgeschoven", reageerde Smulders. "Dat is iemand die het contact en engagement zoekt. Dat is heel iets anders dan dan je zoals Hermans uit sceptische overwegingen werkelijk overal buiten plaatst."

"Hugo Brandt Corstius en Theo van Gogh zijn Hermans vlijtigste leerlingen genoemd, maar helaas zonder rechtvaardiging in de vorm van briljante romans en verhalen", citeerde Timmer iemand waarvan ik nu even de naam niet weet.

"Er is evenveel gif in de samenleving als toen, maar nu vormen de sociale media de uitlaatklep", analyseerde Smulders. "Het is heel treurig om te zeggen dat Geen Stijl en al die alt-right-bende op sociale media de nachwuchs zijn van iemand als Hermans. Dat is ook niet zo. Al die mensen die door Hermans werden afgemaakt, gingen niet naar de rechter. Als kunstenaars onderling moest je dat tegen elkaar kunnen zeggen. Als je naar de rechter ging, zou je je buiten de republiek der letteren plaatsen. Nu loopt iedereen die zich beledigd voelt naar de rechter."

De rest van het gesprek, ook die met Hillen en Ten Cate, kan worden bekeken via www.literairehemel.nl, deze, deze en deze link.

Friese Nieuwjaarsfilmpjes gerecenseerd

Als gevolg van de coronabeperkingen waren de nieuwjaarsbijeenkomsten van gemeenten ook dit jaar anders dan gewenst. Om toch nog iets te doen, en burgers een hart onder de de riem te steken, hebben veel gemeentebesturen filmpjes gemaakt. De Leeuwarder Courant heeft deze filmpjes gerecenseerd. Met sterren.

Ik begrijp, op bovenstaande afbeelding zijn die recensies lastig te lezen. En in Drenthe en Groningen, is de Leeuwarder Courant niet los te koop - in Friesland zelf vanwege de lockdown ook nauwelijks. Neem daarom een (proef)abonnement op de digitale versie van de krant via lc.nl. En recenseer in de tussentijd het onderstaande 'Nieuwjaarsfilmpje' van de gemeente Emmen waarin de burgemeester onder meer een gedicht van Ingmar Heytze voorleest:

 

Drentse centra voor cultuureducatie reorganiseren

De afgelopen weken las ik drie los van elkaar verstuurde (pers)berichten die, blijkens de gedeeltelijke overlap, met elkaar te maken hebben. Alle drie duiden op een reorganisatie bij instellingen die zich in Drenthe bezighouden met cultuureducatie.

Bericht 1, gedateerd 23 december 2021, afkomstig uit de Hoogeveensche Courant:

"Scala, Centrum voor de Kunsten, gaat zich opsplitsen in twee organisaties. De reden hiervoor is de veranderende subsidierelatie. De vijf gemeenten, waarvoor Scala actief is, willen het subsidiegeld verder gaan inzetten voor het binnenschoolse aanbod en de verbinding tussen cultuur en het sociale domein.

Het subsidiedeel van Scala gaat verder onder de naam CultuurKLIK en gaat vallen onder Stichting Cultuurzaam. Dit is een samenwerking met Stichting Kunst & Cultuur (K&C) en ICO, partner in Kunst & Cultuur. Het vrijetijdsonderwijs blijft actief onder de naam Scala en gaat onafhankelijk van de subsidie verder met het geven van lessen, cursussen en workshops over kunst en cultuur aan kinderen, jongeren en volwassenen.

De leiding van Scala, Centrum voor de Kunsten, komt in handen van zakelijk leider Constance Leppen."

Bericht 2, gedateerd 6 januari 2022, verstuurd als persbericht

'Bibliotheek Emmen en De Kunstbeweging gaan samen verder in een nieuwe organisatie. De fusie van beide stichtingen is deze week definitief gemaakt. Na zorgvuldig onderzoek besloten beide organisaties in 2020 te gaan fuseren. Per januari 2022 zijn de krachten gebundeld in één stichting.

De afgelopen jaren werkten de Bibliotheek Emmen en De Kunstbeweging steeds meer samen. Dat beide organisaties elkaar goed aanvullen werd daardoor steeds meer duidelijk. De nieuwe organisatie wil een belangrijke functie vervullen voor alle inwoners van de gemeente Emmen door samen nog relevanter te zijn.

Nicole Stiekema neemt de rol als directeur-bestuurder van de nieuwe organisatie op zich. Rineke Marwitz is aangesteld als plaatsvervangend directeur en teammanager Samenleving.'

Bericht 3, gedateerd 10 januari, verspreid als persbericht:

ICO, Stichting Kunst & Cultuur en CultuurKLIK (voorheen onderdeel van Scala Centrum voor de Kunsten) bundelen door middel van een bestuurlijke fusie hun krachten om het cultuuronderwijs in Drenthe verder te verbeteren. Ook gaan de organisaties zich gezamenlijk inzetten voor talentontwikkeling in de provincie en de koppeling van cultuur aan het sociaal domein.

De samenwerking is per 1 januari 2022 ingegaan onder de naam Cultuurzaam. De drie partijen verstevigen hiermee hun positie als betrouwbare partner in de cultuursector van Drenthe, Groningen en de kop van Overijssel.

Wytze de Vries en Marieke Vegt zijn de nieuwe bestuurders van stichting Cultuurzaam: “Door deze bestuurfusie kunnen we samen meer impact maken en meer mensen raken met kunst en cultuur. Onder de vlag van Cultuurzaam kunnen we het onderwijs beter begeleiden om te werken aan kwaliteit met het doel een vaste plek voor cultuuronderwijs in het curriculum van de scholen.”

Wytze de Vries en Marieke Vegt zijn de nieuwe bestuurders van stichting Cultuurzaam.'

Na lezing is het, voor volwassenen, nog steeds onmogelijk om in Drenthe, zeg, een cursus gedichten schrijven te volgen.

De naam is Zbygniew Prlwytzkofsky

Ik kreeg de vraag of ik het interview had gelezen met 'die man die ook voor De Groene Amsterdammer en NRC/Handelsblad schrijft'.

Dat had ik. Maar zijn naam noemen, nee, dat lukte niet.

Ooit plaatste ik op Twitter iets over 'Eus', die volgens de burgerlijke stand Ozcan Akyol heet. Met een umlaut op de hoofdletter O - Latin Capital Letter O With Diaerisis. Bij het schrijven ging iets mis. Waarop 'Eus' korzelig, maar ergens ook triomfantelijk reageerde met 'Je schrijft mijn naam verkeerd.'

Het kost mij moeite niet-Westerse namen te onthouden, foutloos op te schrijven of verstaanbaar uit te spreken. Wat zegt dat over mij, afstammeling van een arbeidsimmigrant die in de achttiende eeuw een streek verliet die nu tot Duitsland wordt gerekend?

Abdelkader Benali, Kader Abdolah, Najib Amhali, Ahmed Aboutaleb, dat gaat nog. Van 'Nadia die wel eens televisieprogramma's presenteert' wil de achternaam niet in mijn hoofd blijven hangen. De nieuwe minister van justitie –  hoe heet ze? De nieuwe staatssecretaris van cultuur en media – hoe spreek ik haar naam uit?

Dilan Yeșilgöz, Gunay Usluy, Aylin Bilic, Süeda Isik, Hasna El Maroudi, Mohamedou Ould Slahi, Kiza Magendane, professor Zbygniew Prlwytzkofsky, Alie B.

Ik blijf proberen. Ook ik zal integreren.

Het is winter, er nadert een ster

Mogelijk op het idee gebracht door de film Don't look up van regisseur Adam McKay keek ik naar Melancholia van regisseur Lars von Trier uit 2011.

Tijdens de opening verschijnt Kirsten Dunst in beeld. Ze oogt zwaar depressief. Achter haar zien we vogels uit de lucht vallen. Zal het door de griep komen? Als de camera uitzoomt, blijkt ze bij zee in een weidse parkachtige tuin te staan met daarin een reusachtige zonnewijzer.

Het volgende beeld is het schilderij Jagers in de sneeuw van Pieter Bruegel de Oude, het wordt door vuur verteerd. Daarna nadert een ster onze planeet.

Alles komt goed in het voorjaar.

Gunay Uslu krijgt voorzet van Ingrid van Engelshoven

Het Parool bracht zaterdag een 'profiel' van Gunay Uslu, de nieuwe staatssecretaris van cultuur en media. Met profiel wordt een portretterend artikel bedoeld op basis van uitspraken die door anderen over de betreffende persoon zijn gedaan.

'Ambitieus, verbindend en vol humor' luidt de kop boven het stuk. Elders op de pagina staat een streamer 'Het is net alsof je met haar Messi in je team hebt: je weet van tevoren al dat je gaat winnen'. Die laatste uitspraak is gedaan door fotograaf Geert Snoeijer. Uslu deed met Snoeijer het project Nederlandse Pioniers in Turkije.

Uslu (Haarlem, 1972) wordt in Het Parool neergezet als iemand die veel heeft gedaan en bereikt. Zo was ze onder meer als directeur development bij touroperator Corendon verantwoordelijk voor 'de aankoop, ontwikkeling en het design van hotels' en later toezichthouder bij filmmuseum Eye, Vereniging Rembrandt en museum Mauritshuis.

De een na laatste alinea van het stuk, geschreven door Marcel Wiegman, begint met twee vragen: 'Wat kunnen we straks van haar verwachten? Iemand die na jaren van kaalslag onder haar voorganger eindelijk eens met haar vuist op tafel slaat als ze een keer mag aanschuiven in de ministerraad?'

Kaalslag onder haar voorganger?

Het is waar dat de cultuursector het zwaar heeft, vooral sinds de uitbraak van de coronacrisis. Het is ook waar dat Ingrid van Engelshoven (Delfzijl, 1966) er relatief laat in slaagde om steungeld los te krijgen. Toen dat was gebeurd, op 15 april 2020, leek het alsof Van Engelshoven meer kwaad dan goed had gedaan.

Hoe onterecht dat is, mag blijken uit een ander 'profiel'. In NRC/Handelsblad werd eind december beschreven hoe Van Engelshoven in augustus een pakket van 485 miljoen euro op tafel legde. Geciteerd wordt Jeroen Bartelse, directeur van TivoliVredenburg en lid van de taskforce die met het kabinet praat over de aanpak van de coronacrisis:

"Ze redde daarmee de culturele sector, en tot de dag van vandaag lopen de pakketten door terwijl andere sectoren geen specifieke steun kregen. Ze was misschien niet uitgesproken genoeg in haar verdediging van de kunsten in het openbaar, maar binnenkamers liet ze het geluid wel degelijk horen, en was ze ook heel vasthoudend."

Nog een goed woordje voor Van Engelshoven. In het nieuwe coalitieakkoord staat dat de cultuurbegroting structureel met 170 miljoen euro per jaar wordt verhoogd. Die verhoging is een bijna volledige correctie van de bezuinigingen tijdens Rutte 1 toen Halbe Zijlstra staatssecretaris was. Daarmee is onder Van Engelshoven meer bereikt dan onder Jet Bussemaker die namens de PvdA minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap was ten tijde van Rutte II.

Ook wordt in het akkoord een door Van Engelshoven bepleit herstelplan aangekondigd. Met dat pakket moet de sector weer op weg geholpen worden na de schade die de pandemie en de coronamaatregelen hebben aangericht.

Als Uslu straks scoort, is het uit een voorzet van Van Engelshoven.

Mattheüs 2: 9 - 12

En zij, den koning gehoord hebbende, zijn heengereisd; en zie, de ster die zij in het oosten gezien hadden, ging hun voor, totdat zij kwam en stond boven de plaats waar het Kindeken was.

Als zij nu de ster zagen, verheugden zij zich met zeer grote vreugde.

En in het huis gekomen zijnde, vonden zij het Kindeken met Maria, Zijn moeder, en nedervallende hebben zij Hetzelve aangebeden. En hun schatten opengedaan hebbende, brachten zij Hem geschenken: goud en wierook en mirre.

En door Goddelijke openbaring vermaand zijnde in den droom, dat zij niet zouden wederkeren tot Herodes, vertrokken zij door een anderen weg weder naar hun land.

Iets met geringe middelen ingewikkeld maken

Dinsdagmiddag verliet hij om twee uur het kantoor. Een fijne motregen had juist opgehouden. ‘Ik zou me erg moeten vergissen, als er niet een stevige mist op komst was’, zei hij bij zichzelf, toen hij buitenkwam. ‘We houden eerst nog even wind, maar zodra die gaat liggen, is het zo ver.’ Hij liep op de fietsenstalling toe, maar bleef vlak bij de ingang plotseling staan. ‘De fiets is nog thuis’, dacht hij, ‘menselijke onmacht.’ Hij draaide zich om en begon naar huis te lopen. Met gebogen hoofd, de handen in de zakken, stapte hij in matige pas voort. ‘We zijn vroeg vrij vandaag’, dacht hij, ‘de dienst is als op zaterdag. In werkelijkheid is het echter een dinsdag. Morgen is het een zondag, maar het is een woensdag. Wanneer we weer aan het werk gaan, is het dus een maandag, maar tegelijk donderdag. Dan zullen we dus kunnen zeggen: overmorgen is het zaterdag. We zien hieruit, hoe men eenvoudige dingen met geringe middelen ingewikkeld kan maken. Het is geen slechte week.’

Hij haalde diep adem en zuchtte. ‘Valt er nu regen of niet?’ zei hij bij zichzelf. ‘Er is een toestand, dat het regent en een, waarbij het droog is. Daartussen is niets. Toch zijn er minuten, dat je het niet nauwkeurig weet, je hand uitsteekt en niet zeker ervan bent. Laten we bij onzekerheid zeggen: het regent nog, maar onmerkbaar. Ja, dat is een goede vorm.’

(Uit: De Avonden - Gerard Reve. Hoofdstuk X.)