Woest en Ledig

Leest 'Tukkerspotten' en 'Pé en Rinus. De biografie'

Uitgeverij AfdH, die van Lammert Voos, A.L. Snijders en anderen, stuurde ter bespreking twee boeken: Pé en Rinus. De biografie van Herman Sandman en Tukkerspotten van Martin ter Denge. De boeken hebben iets gemeen: ze zijn het resultaat van een persoonlijke fascinatie en uitgebreid onderzoek – waarbij uitgebreid niet gelijk staat aan wetenschappelijk. Daarnaast heeft boekverzorger Martien Frijns beide uitgaven van een gele cover voorzien.

Belangrijker is dat ze regionale fenomenen beschrijven en veel aandacht schenken aan mentaliteit en streektaal. Voor lezers buiten Noordoost-Nederland: Pé en Rinus zijn een kleinkunstduo dat sinds 1981 bekendheid in Groningen en Drenthe geniet dankzij grappige liedjes en feestelijke optredens. Tukkerspotten is, zoals de ondertitel aangeeft, een ABC-boek over de ziel van de Twentenaar.

Het boek van Sandman, die vrijwel dagelijks voor Dagblad van het Noorden korte stukjes schrijft, is het het dikst: 462 bladzijden, inclusief namenregister en een lijst met optredens van het duo in verschillende hoedanigheden sinds 1980. Het boek van Ter Denge, een volgens zijn uitgever 'creatieve duizendpoot' met een bureau voor Nederlandse, Engelse en Nedersaksische teksten, telt driehonderd bladzijden minder.

Sandman parafraseert op bladzijde 40 cultureel ondernemer Diederik van der Meide: 'Pé en Rinus vertegenwoordigen een identiteit. Zoals Normaal voor de Achterhoekers, Skik en Daniël Lohues voor Drenthe en De Kast voor Friesland. Regio's die zich achtergesteld voelen ten opzichte van de Randstad en zich daar vervolgens tegen afzetten. Groningers mogen zich graag onderscheiden, Friezen nog meer en Drenten en Twenten weer wat minder.'

Niet minder opvallend is wat Ter Denge tegen dagblad Tubantia zei toen hen werd gevraagd naar het waarom van zijn boek: "Omdat wij vanuit onze indirectheid vaak dingen ongezegd laten. Wij Tukkers denken vaak: we zijn niet belangrijk, laat ons maar. Maar zo behoud je de scheve machtsverhouding met het westen. We zijn een culturele eenheid met een eigen geschiedenis en een eigen manier van leven. Dat strookt niet altijd met de rest van het land, maar dat betekent niet dat we minder zijn.”

We hebben het hier weer eens over de regionale volksaard, wetenschappelijk gezien een ondeugdelijk begrip dat een statische, onveranderlijke essentie veronderstelt – wat onzin is, dat is dan weer wel wetenschappelijk bewezen. Tegelijkertijd lezen teksten over dit thema heerlijk weg, misschien wel omdat veel lezers graag zien dat de wereld eenvoudig en overzichtelijk in elkaar zit. En omdat het aangenaam is als vooroordelen worden bevestigd. Niet slechts is ons vreemd.

Nu weer verder lezen.

Bezocht sonsbeek 20→24. Force Times Distance (3)

Als de twaalfde editie van het kunstevenement sonsbeek 20→24. Force Times Distance een kern heeft, dan bevindt die kern zich niet in het Sonsbeekpark, maar verspreid over verschillende locaties in het centrum van Arnhem. Voor de hand liggend startpunt is de Eusebiuskerk, waar grote werken zijn te zien en een informatiepunt aanwezig is. Het eerder genoemde boekje met de gevouwen a4tjes en glimkaft ter waarde van 5 euro werd mij daar gratis overhandigd. 

Volgens de matig geredigeerde uitgave zag ik in de kerk voor de tweede keer UnMYthU Unquantize 2018 – 2021 van Mithu Sen. Volgens aan een pilaar bevestigd infobordje ging het echter om Yet fear shall fail to conquer our warmth tenacity, een wand van lichtkasttekeningen en soms wrange dan weer misschien onbedoeld grappige teksten van Sen over de menselijke waardigheid.

Ook Oscar Murillo, onlangs in The Guardian gekroond tot de nieuwe Jean Dubuffet, mocht op herhaling. Waar op de locatie Buitenplaats Koningsweg drie overschilderdoeken te zien uit zijn Disrupted frequencies-series – verwijzingen naar oceanen, luchten en geopolitieke verbindingen en ontkoppelingen – zag ik in de kerk een, eh, installatie van pistache houten vensters, klei-resten en niet-werkende televisieschermen.

Als ik een euro had gekregen voor elke keer dat ik op een tentoonstelling geconfronteerd werd met een niet-werkend televisiescherm, had ik een wel-werkend televisiescherm kunnen kopen en was ik thuisgebleven.   

Weer buiten op straat kon ik linksom of rechtsom. Rechtsom leidde onder meer naar boekhandel Walter Books waar de kunst van Leo Asemota zo werd getoond dat het deel leek uit te maken van een assortiment activistische boeken, veelal non-fictie, waarin wordt gewaarschuwd voor ongelijkheid, de gevolgen van het kapitalisme en, kortom, de ondergang van de wereld zoals we die vrezen.

Linksom bracht me naar Showroom Arnhem waar ik de Shadow Women Series van Alida Ymele ontdekte, een reeks krachtige portretten van vrouwen die werk verrichten waar beter betaalden en anders opgeleiden niet voor willen bukken. Niet de Sonsbeek-app, maar Google Maps leidde vervolgens naar de Collectie Groen, een kunstwinkel annex brasserie waar ter gelegenheid van Sonsbeek 2020 – 2021 werk van vijf kunstenaars is te zien.

Op het terras van de Collectie Groen zag ik ineens Marcel van Roosmalen voorbijkomen. Terwijl zijn partner, de columnist Eva Hoeke, een winkel met babykleding binnenstapte, wandelde de Stem van Arnhem met kinderwagen en kinderen de winkelpassage Hemelrijk in waar hij hardop Gregoriaans begon te zingen. Door de galm in de passage hoorde ik Frida (0), Leah (4) of Lucie (5) van Roosmalen een tweede stem inzetten.

Het was wel goed zo. Sonsbeek 20→24. Force Times Distance evaluerend, kwam ik tot de conclusie dat de manifestatie beneden mijn maat was gebleven. Aan het gekozen thema – grof vertaald: aandacht voor arbeidsomstandigheden waar veel Westerse welvaart op is gebaseerd – lag het niet. Dat thema was bij vlagen confronterend en dus leerzaam. Wat tegenviel was de logistiek en de communicatie. En de kwaliteit van een te groot aantal beelden waarvan onderliggende ideeën niet overtuigend genoeg zijn op mij overgekomen.

En je gaat er nog lelijk van schrijven ook. Tot mijn spijt.

Bezocht sonsbeek 20→24. Force Times Distance (2)

Afgaande op bewaarde filmbeelden puilde het Sonsbeekpark in Arnhem ten tijde van Sonsbeek Open in 1971 uit van kunstwerken. Tijdens de twaalfde editie van het kunstevenement is dit anders. Sonsbeek 20→24. Force Times Distance is een zoektocht naar beelden die zich niet altijd even goed laten vinden. En duiden. Wat ook aan de modieuze Engelstalige vaagpraat kan liggen.

Eerst iets praktisch. Waar bij Buitenplaats Koningsweg alles goed te voet is te doen, kunnen de werken in het park het best met behulp van een fiets worden bekeken. Een elektrische fiets wellicht, want het terrein is behoorlijk heuvelachtig en de kans iets mis te lopen of over het hoofd te zien, is permanent aanwezig. Ik heb het park twee keer bezocht en kan nog steeds niet beweren alles te hebben gezien.

Bovenin Villa Sonsbeek trof ik een expositie aan onder de noemer The Black Archives. Vellen teksten vertelden over het ontstaan van Sonsbeekpark en het naastgelegen Park Zypendaal. Ook deze landgoederen blijken (deels) gefinancierd met opbrengsten uit de koloniën en dus na onderbetaling of zelfs geheel niet betaalde inspanningen van niet-witte mensen uit de Oost en de West.

Dit gegeven wordt op de informatieve expositie versterkt met aandacht voor ene Anna, een zwart meisje dat in achttiende eeuw vanuit Suriname naar Arnhem 'verhuisde' waar ze als vrij mens naar een school voor weeskinderen werd gestuurd en daarna in de bediening kwam werken. Zowel het ontstaan van het landgoed als het anonieme bestaan van Anna zijn geen zaken waar je aan denkt als je 'gewoon' het park en de villa bezoekt. Je moet er op gewezen worden, in dit geval door een artistiek team dat diversiteit, wokeness en een hernieuwd bewustzijn nastreeft.

De makers van sonsbeek 20→24 laten een paar keer treffend zien dat aan ogenschijnlijk fraai erfgoed veel zweet en mogelijk ook zweepslagen vooraf zijn gegaan.

En wat te denken van de neon-leuze Sex Work Is Honest Work van Olu Oguibe, die niet alleen in het park maar ook in het centrum van Arnhem is te zien en ontegenzeggelijk vragen oproept? Of het Open Kino Pavilion van Erika Hock waarin een film van Wendelien van Oldenborgh wordt vertoond met 'jonge vrouwen die middels poëzie, muziek en gesprekken thema’s verkennen als hybriditeit, transnationaliteit en gevoeligheden rond diaspora'?

Twee werken vallen door hun omvang extra op in het Sonsbeekpark en Park Zypendaal. De bierkratteninstallatie annex doolhof Réclusion van Justine Gaga zou gaan over drankgebruik als gevolg van geestdodend werk. Vooral kinderen bleken raad te weten met het werk. De brouwerij van Grolsch zal er minder blij mee zijn. Deep Encouter van raumlabor is een drijvend paviljoen waar geen dieper idee achter schuil lijkt te gaan, een fotogenieke folly.

Het Open Kino Pavilion is onmiskenbaar een vondst, en heel handig voor andere plaatsen, maar in zijn algemeenheid viel de kwaliteit van de beelden in het Sonsbeekpark en Park Zypendaal mij erg tegen.

Uiteraard, mijn verwachtingen zijn vooral mijn probleem. Maar op basis van de geschiedenis en status van 'Sonsbeek' had ik werk van internationale allure verwacht, geen kunst die ook tijdens de kunstroutes in, zeg, Olderberkoop, De Wijk en IJhorst kan worden aangetroffen, initiatieven met veel minder budget dan de 2,5 miljoen die directeur Steven van Teeseling van de stichting Sonsbeek & State of Fashion ter beschikking stond.

Bezocht sonsbeek 20→24. Force Times Distance (1)

Ook omdat vijftig jaar geleden Sonsbeek Open heeft plaatsgevonden, de legendarische tentoonstelling met gevolgen tot in Emmen aan toe, bezocht ik de twaalfde editie van deze  kunstmanifestatie in Arnhem. Titel dit keer: sonsbeek 20→24. Force Times Distance.

Het grotendeels gratis toegankelijk evenement speelt zich deze zomer af op vier plekken: twee in Arnhem, een bij Schaarsbergen, een bij museum Kröller-Müller. Sommige werken zijn tijdelijk, andere werken zijn langer te zien. De artistiek hoofd verantwoordelijke is Bonaventura Soh Bejeng Ndikung. Hoofd communicatie is Joke Verhoeven.

Ruim voor sonsbeek 20→24. Force Times Distance gerust drie dagen in. Waarvan een halve dag als voorbereiding op de soms ondoorgrondelijke opzet én om bij te komen van de vaak weerbarstige kunstpraat. Het viel mij niet mee, vooral het navigeren niet. Aan de Sonsbeek-kunst bij Kröller-Müller noch de geluidskunstroutes kwam ik toe.

Van mijn broers, zij zijn slimmer en handiger dan ik, heb ik ooit geleerd dat het aan mij ligt als iets niet goed lukt. Dit als waarschuwing vooraf op een verslag dat ik deze week in drie delen zal publiceren. Dit is deel 1.

Het was geen verrassing dat ik thuis de weg kwijtraakte op de website. Die bleek ontworpen vanuit de vooral in kunstkringen heersende opvatting dat mensen zijn graag veel tijd op internet doorbrengen. En het dus is toe te juichen als een website zo wordt ontworpen dat je nauwelijks praktische informatie kunt vinden.

Met als gevolg dat eenmaal aangekomen in Gelderland de adresloze tentoonstellingslocatie 'Buitenplaats Koningsweg' – mijn beginpunt – zich pas na veel heen en weer rijden liet vinden. Het op de website beschreven 'portiershuisje' werd uiteindelijk aangetroffen aan de Koningsweg 23a bij Schaarsbergen. Daar werd ik ontvangen door een zenuwachtige vrijwilliger die mij naar de eerste twee kunstwerken leidde.

Het eerste werk wil ik omschrijven als een pop gemaakt uit mondkapjes voorstellende Vrouwe Justitie, gemaakt door Ndidi Dike – kunstenaars met oude Hollandsche namen worden steeds schaarser. Het tweede werk, gemaakt door Mithu Sen, een lichtbox met een qr-code die een performance zou opleveren, functioneerde het niet. De onbegrijpelijke titel UnMYthU Unquantize 2018 – 2021 deed al het ergste vrezen.

De zenuwachtige vrijwilliger kon het ook niet helpen en schoot in de verdediging. Gevraagd naar informatie om de rest van de tentoonstelling zonder ergernis te kunnen vervolgen, wees ze op drie uitgaven: een onhandig uitgevallen catalogus á 37,50 euro, een Engelstalig boekwerk met statements van het artistiek team á 15 euro en stapeltje dubbelgevouwen a4-tjes met glimkaft en twee nietjes á 5 euro.

Op aanraden van de vrijwilliger schafte ik vooralsnog niets aan, hopende dat rest zich wel vanzelf zou wijzen. Zoals op de website geadviseerd, had ik thuis een app gedownload. "Daar heb je meer aan", bevestigde de vrijwilliger. Ter plekke bleek ik weer eens slecht met mijn eigen mobiele telefoon uit de voeten te kunnen. Het is nooit een goed teken als je veel op een scherm moet kijken om iets je heen te kunnen zien.

Toch stelde het vervolg niet teleur. Vrij snel werd de ondertitel van de tentoonstelling concreter: on labour and its ecologies. Vooral na het zien van drie korte filmpjes waarin twee mannen en een vrouw met trots vertelden over hun ambacht – ijzergieten, kalligraferen zonder armen, theeplukken en drogen – dat ze in Azië en Afrika onder erbarmelijke omstandigheden moesten verrichten.

Wat echt binnenkwam was All that perishes at the edge of land van Hira Nabi. In deze dertig minuten durende film vertellen Pakistaanse vissers – soms huilend – hoe ze ver van huis en haard zijn gedwongen om containerschepen te slopen en daarmee de zee net zoveel vervuilen als de olie-industrie die hun vissersbestaan om zeep heeft geholpen. Ronduit deprimerend.

Ter compensatie eindigde 'de blauwe route' met romantische esthetiek. Via een gemaaid pad liep ik door een graanveld naar een schuur met openstaande deuren waarachter een groot doek stond opgesteld. Het werk, gemaakt door Sunette L. Viljoen in een voormalige hangar, Buitenplaats Koningsweg was ooit militair terrein, bleek Hoc Opus Hic te heten: Dit werk hier.

 

Brief aan Lejo Siepe

Beste Lejo Siepe,

Trap ik je op je hart als ik jouw artikel op de website van het Media Trainings Centrum Noord-Nederland raar noem? Raar in de zin dat je nogal wat op een hoop gooit waardoor feiten en meningen door elkaar zijn gaan lopen.

De kop van het stuk, een blog, is lang en veelbelovend: 'Wat is de functie van regionale journalistiek? Een doorgeefluik van informatie of het controleren van de macht?' Maar daarna wordt het warrig. Wie neem je de maat? In ieder geval RTV Noord en de Groninger Internet Courant.

Heb je het ook over Dagblad van het Noorden? Hoewel die titel niet wordt genoemd, vrees ik van wel. Regionale journalistiek in Noord-Nederland ís Dagblad van het het Noorden, hoeveel geld er ook omgaat bij de regionale omroep, wat Persbureau Tammeling ook probeert en publiceert. Ik voel mij aangesproken door je slotzinnen:

'Op mijn vraag waarom de geadresseerden niet in zee gingen met de lokale en of regionale media kreeg ik vaak te horen dat zij de manier van journalistiek bedrijven niet voldoende vonden. De meeste journalisten kwamen gauw ‘even een quoteje halen'. De zendtijd of de pagina moest wel worden gevuld.

Inzichten geven in maatschappelijke onderwerpen vereist geduld, uithoudingsvermogen, veel lezen en veel achtergrondgesprekken voeren met betrokkenen voordat het verhaal rond is. Die tijd nemen regionale journalisten vaak niet. Jammer voor de burger.'

Jouw stuk levert een extra geval van jammer op, want het doet tekort aan collega's die twee maanden voor De Groene Amsterdammer uitgebreid schreven over de gevolgen van de expansiedrift van de Eemshaven voor het dorpje Oudeschip.

Die niet eens in de paar jaar middels een big read verslag doen van de rampzalige gevolgen van de aardgaswinning in Groningen, maar dag-in-dag-uit, jaar-in-jaar-uit over dit 'dossier' schrijven. Die voortdurend rapporten over de energietransitie en bijbehorende aanpassingen van bestemmingsplannen voor windmolens en zonneparken proberen te vertalen naar leesbare stukken. Die zoveel over pandjesbazen publiceren dat ze door diezelfde pandjesbazen worden belaagd.

Regionale journalisten - niet alleen die van Dagblad van het Noorden - berichten zoveel over de onderwerpen die jij in je stuk noemt dat het bos soms door de bomen verdwijnt. Dat is niet altijd goed en wenselijk, ik geef het toe. Het zou soms anders moeten, maar het kan vaak niet anders omdat de primaire taak van een regionale krant als Dagblad van het Noorden verslaggeving is. Pas daarna kan tijd worden vrijgemaakt voor onderzoek dat vaak is gebaseerd op  snippers nieuws.

Eerst de feiten, dan het verhaal. Ook als dat verhaal wordt verteld op de website van een bedrijf dat 'mid-career en starter cursussen en workshops voor mediaprofessionals' verzorgt.

Dan nog even over de kop boven je stuk. De functie van regionale journalistiek is niet het een of het ander. Het is én het doorgeven van informatie én het controleren van de macht. En nog heel veel meer. Waarom biedt het Media Trainings Centrum Noord-Nederland eigenlijk geen cursussen cultuurjournalistiek aan?

De Harry Muskee-cultus

Heb jij iets tegen Harry Muskee?

– Nee, hoezo?

Ik las maandag in de krant dat jij van mening bent dat in Drenthe sprake is van een gesubsidieerde Harry Muskee-cultus. En dat dat maar eens afgelopen moet zijn. Dat er meer serieuze aandacht moet komen voor piratenmuziek.

– Nou, het hoeft niet afgelopen te zijn, maar een beetje minder kan geen kwaad. De aandacht voor Muskee en dus ook voor Cuby & The Blizzards is buitenproportioneel. En er gaat veel subsidie heen, meer dan, bijvoorbeeld, naar piratenmuziek. Dat is wat ik vind.

Hoe bedoel je dat?

– Er wordt door het provinciebestuur en de media in Drenthe zo veel aandacht aan Muskee en Cuby besteed dat het lijkt alsof door niemand anders muziek is en wordt gemaakt. Harry drukt postuum anderen uit de markt. Daarbij: bestuurders in Drenthe zeggen graag dat Drenten nuchter en bescheiden zijn. Als het om Muskee gaat, merk je daar niets van. Spreek in Drenthe de naam Muskee uit en een deel van mensen valt uit aanbidding op de knieën, terwijl een ander deel de klompen uit schopt en met de pet rondgaat om nog meer aanbidding mogelijk te maken.

Daar speelt jouw krant anders ook een rol in. Harry krijgt alle ruimte, is het niet op papier, dan is het wel op jullie website. 

– Dat is mij ook opgevallen. Er hoeft maar een stukje berm naar Muskee te worden vernoemd, of onze redactie rukt met groot materieel uit. Die verzuchting over de Muskee-cultus is niet alleen gericht aan subsidieverstrekkers en de Muskee-aanbidders, maar ook aan mijn collega's. Ik dacht: in deze tijd van thuiswerken probeer ik het eens op deze manier. Ik hoop dat ze tot inzicht komen.

Maar wat is tegen aandacht voor Muskee? Die man heeft iets gepresteerd. Hij heeft laten zien dat bluesmuziek ook in Nederland kan bestaan. Hij heeft laten zien dat een popmuzikant uit Drenthe in heel Nederland tot de verbeelding kan spreken. Hij heeft een voorbeeldfunctie vervuld. Dat mag best benoemd worden. Moet je eens zien hoe ze in Groningen met Arjen Robben omspringen.

– Helemaal mee eens. Dat er een keer een muziektheaterstuk over Muskee wordt gemaakt, is niet erg. Maar dat er met een dikke provinciale subsidie alweer een documentaire over hem gemaakt moet worden, de derde inmiddels... Alweer door Jan Douwe Kroeske, alweer met Johan Derksen. Dit keer reizen de makers ervoor naar Curaçao, terwijl je mensen tegenwoordig ook via Skype, Zoom, Facetime of Teams kunt interviewen… Harry zou het gedoe hebben gevonden. Hij krijgt meer aandacht dan toen hij in nog leven was.

Harry Muskee vond alles gedoe, heb ik wel eens ergens gelezen.

– Zal ik verklappen dat wij vandaag opnieuw een stuk over Muskee in de krant hebben? Een hele pagina. Alweer over die documentaire. Het is wel goed zo. En nu ga weer www.gewoonpiraten.nl luisteren.

Vier agrosculpturen

Agrosculptuur

/aɣoskylptyr/

Zelfstandig naamwoord; de (v)

2021 ontleend aan Frans sculpture

1 beeldhouwkunst aangetroffen in agrarisch gebied vervaardigd met laswerk.

Anloo

Schipborg

Emmerschans

Emmerschans

Over 'Wat de pod schaft' van Evers & De Haan

Een ritje met buslijn 300 bood gelegenheid om literaire podcasts bij te luisteren. Van Wat de pod schaft bleken eindelijk nieuwe afleveringen beschikbaar. Voor de jongste waren Marit Evers en Nynke de Haan op bezoek geweest bij Cisca Wijmenga, rector magnificus van de Rijksuniversiteit Groningen. Ze spraken met haar over De Amerikaanse prinses van Annejet van der Zijl en kookten spaghetti, een gerecht dat in het boek van Van der Zijl voorkomt.

Ondanks een paar uitstekende vragen – 'Ben je altijd al een leidersfiguur geweest?' en 'Ben jij iemand die na tegenslag de draad makkelijk oppakt?' – leidde het niet tot een heel spannende aflevering. Gedwongen door de pandemie leidt Wijmenga de universiteit vanachter een scherm in haar appartement in de binnenstad van Groningen. Naar de knellende band met China werd niet gevraagd en over de overlast door studenten ging het gesprek evenmin, vermoedelijk dateert de opname van voor die laatstgenoemde kwestie.

Veel geslaagder bleek de aflevering met de in Amersfoort woonachtige (kinderboeken)schrijver Edward van de Vendel, voor wie Evers en De Haan een witlofsalade hadden bereid, een van de gerechten die wordt beschreven in het boek De tranen knallen uit mijn kop van Guus Kuijer. Ze wilden hem aanvankelijk iets anders voorzetten, stamppot boerenkool, maar durfden daar de trein niet mee in. Voor kroketten kregen ze de ingrediënten niet bij elkaar.

Interessant werd het vooral toen Van de Vendel kwam te spreken over ontlezing door kinderen en de Albert Verweij-lezing door Bibi Dumon Tak. In die lezing wordt Van de Vendel genoemd als een hedendaags schrijver van kinderboeken die meer lezers verdient en vaker door ouders en leerkrachten aangeprezen zou moeten worden. Hij zei daarop het volgende:

"Mensen zijn niet op de hoogte van het bestaan van Nederlandse kinderliteratuur, een van de meest bloeiende kinderliteraturen in Europa, en grijpen daardoor eerder terug op Pinkeltje en Wipneus en Pim. Er is ontlezing, maar niet alleen dat. Het leesniveau in Nederland behoort tot het slechtste in Europa en dat terwijl we al tientallen jaren een leesmethode hebben waarvan wordt gezegd dat-ie zeer doordacht is.

Het AVI-systeem gaat alleen over de technische kant van het lezen en niet over de lol van het boeken lezen. Er is veel onderzoek gedaan naar hoe kinderen beter gaan lezen. De uitkomst is simpel: ze gaan beter lezen als ze zin hebben. Hoe kun je daar voor zorgen? Door ervoor te zorgen dat boeken er fokking goed uitzien, door voor spannende en of grappige boeken te zorgen. Je moet meer doen dan alleen op het AVI-niveau letten."

Gevraagd naar de concurrentie door internet, games, telefoons en tablets zei Van de Vendel:

"Op zich hoeft dat niet uit te maken. Who cares? Van gamen kun je ook veel leren. Maar als er dan gelezen wordt, moeten die boeken kloppen. Wat je als lezer wilt, is aansluiting met een boek en dat je voelt dat er een spannende schrijver is waar je alle boeken van wilt lezen. Je wilt jezelf definiëren. Dat is wat boeken met je doen.

Iedereen die van lezen houdt, heeft in zijn hoofd een rijtje boeken die belangrijk zijn. Die boeken zijn een aspect van jou, daarmee word je in je hoofd een bepaald persoon die van die-en-die boeken houdt. Daar wil je geen grijsheid. Niemand definieert zich met grijsheid."

Gevraagd naar wie daarin een taak heeft, of scholen het veilig leren lezen ondergeschikt moeten maken aan het leesplezier en of ouders beter op de hoogte moeten zijn van wat er aan boeken voor kinderen beschikbaar zijn, zei Van de Vendel:

"Er zit een sprankje verantwoordelijkheid bij iedereen. Kinderboeken moeten opvallen in het algemene media-aanbod. Toen De Wereld Draait Door nog bestond, hadden ze als actieve regel dat ze geen kinderboeken behandelden. Daar spreekt minachting voor kinderen uit. Iets van: dat is niet iets waar wij ons mee bezighouden en wij belangrijk vinden.

Dat wat voor kinderen gemaakt wordt, is uit zicht geraakt. Omdat we niet meer bezig zijn met wat kinderen zijn. Je kunt zeggen dat er veel televisieprogramma's voor kinderen zijn, ja, maar dat zijn juniorversies van tv-programma's voor volwassenen. Kinderen mogen gezien worden als ze precies dat doen wat volwassenen doen, maar dan op een schattige manier. Dat vinden we interessanter dan iets wat echt van kinderen is."

Anthon van Rappard is zaterdag slechts op bezoek

Tot 20 augustus heeft Dagblad van het Noorden vanwege het 'zomerregime' – minder personeel, minder pagina's en omgekeerd – geen cultuurbijlage. Wat niet wil zeggen dat er geen stukken over kunst en cultuur in de krant staan. Ze staan gewoon in de dagkrant en de zaterdagbijlage. Dat u het even weet.

De herschikking biedt gelegenheid sommige dingen anders te doen. Zo is voor de zomerse zaterdagbijlage een serie bedacht met de noemer Slechts op bezoek. Daarin wordt aandacht gegeven aan kunstenaars die Drenthe, Friesland en Groningen bezochten en daarvan getuigden in hun werk.

In dat 'kader' mocht ik schrijven over Anthon van Rappard (1858 – 1892), de kunstschilder die zijn kameraad Vincent van Gogh (1853 – 1890) verleidde naar Drenthe te komen. Van Rappard deed dat door eerst zelf naar het Noorden te reizen, voettochten en schetsen te maken en daarover enthousiast in zijn brieven te schrijven.

Waar Van Gogh slechts een keer naar Drenthe kwam, in de herfst van 1883, bezocht Van Rappard de provincie drie keer, steeds in de zomer: in 1882, 1883 en 1884. Twee keer verbleef hij in de omgeving van Rolde. Een keer maakte hij een tocht vanuit Coevorden langs de Hondsrug.

De eerste aflevering van Slechts op bezoek ging over grafisch journalist Joe Sacco, die in 1988 in het kielzog van de band The Miracle Workers popclub Simplon in Groningen bezocht. De derde aflevering gaat over New Wave, het hiphopcollectief dat in 2015 een aantal dagen op Schiermonnikoog verbleef waar onder meer de hit Drank en drugs is gemaakt.

Officiële erkenning doet Piratencultuur tekort

Met ingang van vandaag heeft de 'cultuur van de piratenmuziek' een plek op de lijst van Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland. De erkenning, zie daarvoor ook de website van door het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland, betreft echter een slechts deel van de cultuur.

"De ouderwetse 'illegale' zendpiraat is tijdens de benoeming van de loopplank geduwd en valt dus buiten de boot", vat RTV Drenthe samen. In een bericht kent de omroep de credits voor de erkenning toe aan het Drentse PvdA-statenlid Peter Zwiers, mede-initiatiefnemer van Stichting Piratencultuur.  

Vreemde zaak, want die illegale zendpiraat heeft er nu juist voor gezorgd dat er nog iets van piratencultuur bestaat. Als de zendpiraat geen mast had opgericht of beklommen, geen plaatjes was gaan draaien op een zolder of in een schuurtje, was iedereen gedwongen geweest om eerst naar Hilversum 1, 2, 3 en 4 te luisteren en daarna naar Radio 1, 2, 3FM, 4, 5 en FunX

Het is een beetje alsof het eindelijk opgeleide kind met een diploma erkend wordt en bij de uitreiking van het diploma tegen dat kind wordt gezegd dat het niet meer aan vader en moeder mag denken, omdat vader en moeder zich tijdens tijdens de opvoeding niet altijd aan de regels hebben kunnen houden.

Bij het levend houden van de piratencultuur hoort nadrukkelijk ook het ontstaan van die cultuur. In dit geval de boze stiefmoederlijke behandeling van Nederlandstalige muziek door de met belastinggeld gefinancierd publieke omroep. Iets waar de overheid, de PvdA van Zwiers incluis, nooit iets aan heeft willen doen. Aan wie is de erfenis te danken? Aan Zwiers, of aan de illegale zenders?

Dan nu de omschrijving van de Cultuur van de Piratenmuziek in de woorden van Kenniscentrum:

"De Cultuur van de Piratenmuziek bestaat uit de legale activiteiten die in het verleden vanuit de zendpiraterij zijn ontstaan. Het omvat zowel het draaien, het via internet uitzenden, het maken en zingen als het beluisteren van piratenmuziek. Het gaat veelal om Nederlandstalige muziek die niet of nauwelijks te horen is op de zenders uit 'Hilversum'.

De internetstations zijn vaak groepen piraten die allen een deel van de programmering voor hun rekening nemen om zodoende een dagvullend programma te kunnen realiseren. Het zenden is niet het enige wat bij de Cultuur van de Piratenmuziek hoort, in Noord en Oost Nederland is bij bijna ieder dorpsfeest piratenmuziek te horen. Meer specifieke piratenfeesten kennen vinylbattles, waarbij verschillende piraten live muziek draaien en het publiek bepaalt of ze origineel zijn qua muziek."

Laat RTV Drenthe maar eens een hele dag piratenmuziek draaien, inclusief vinylbattle. Ik zeg: kom er maar in.