Woest en Ledig

Martien Beversluis als burgemeester van Vries

Ook Dagblad van het Noorden blikt terug op de bevrijding van Nederland, dit jaar 75 jaar geleden. De krant maakt daartoe onder de noemer 'Nu 1945' dagelijks een hoekje vrij op pagina twee om gebeurtenissen te belichten die in 1945 in Drenthe en Groningen hebben plaatsgevonden. Berichten van het front, in vredestijd veilig bij u thuisgebracht.

Voor de berichten wordt geput uit goede en foute kranten die in 1945 verschenen. In de krant van vandaag wordt bericht over Eerkedina N. uit Veendam die zich op 22 februari 1945 voor de rechter in Groningen moest verantwoorden voor het stelen van een busje met 210 suikerbonnen bij kruidenier Scholte.

Op de bijbehorende website staat een stuk over de waarnemend burgemeester van de gemeente Vries, Martien Beversluis (1894 – 1966). Beversluis was ook journalist, schrijver en dichter. In 1937 was hij redacteur bij het protestantse blad Elckerlyc en in 1938 redacteur van De Nieuwe Gids. Na de Duitse inval bemachtigde hij een baantje op het het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten.

Auteur van het stuk over Beversluis is Bernd Otter. Volgens Otter was Beversluis vervanger van de Asser burgemeester Harm Boelems: "Die had de scepter over Vries overgenomen, maar Beversluis mag het werk doen. Waar andere NSB-burgemeesters in de laatste maanden van de oorlog juist met extra harde hand regeren houdt Beversluis het bij advisering aan de ambtenaren."

Welke straf Eerkedina N. kreeg, staat nog niet in de krant. De eis was zes maanden cel. De uitspraak stond gepland voor 8 maart 1945. Ik ga ervan uit dat rond die dag in het hoekje op pagina 2 melding wordt gemaakt van de straf. Martien Beversluis werd na de oorlog geïnterneerd. In 1947 werd hij op medische en psychiatrische gronden vrijgelaten en ontslagen van rechtsvervolging.

Lees hier meer.

Een uurtje in het Rensenpark

Hoewel het af en toe regende en soms zelfs goot, besloten we op een schijnbaar goed moment toch naar buiten te gaan. De straat op. Van de hele dag binnen zitten wordt een mens niet vrolijker. Van een wandeling door het Rensenpark ook niet, maar dat bleek pas later.

Eerst werden we in het Savannegebouw ontvangen door een van de vriendelijke vrijwilligers van het Nachtwacht-project. Vanaf een afstand bekeken, met een ongeoefend oog, vordert het op ware grootte naschilderen van het schuttersstuk heel aardig. "De basis staat", vertelde de gastvrouw. "Als we dit tempo aanhouden, zijn we in oktober klaar."

"We hebben ook een nieuwe tentoonstelling. Daar hangt eigen werk van onze schilders", vervolgde ze. Ze leek geschrokken van onze reactie. Wat was onze reactie eigenlijk? Hadden we wel gereageerd? Ze wees op een provisorisch doolhof op de plek waar ooit gazelles verbleven. Aan schotten waren verschillende schilderijen opgehangen. Allemaal figuratief werk.

Achterin stuitte ik op een acrylschilderij met het gezicht van een bekende Emmenaar. Projectontwikkelaar Peter van Dijk. Op de achtergrond was een flat geschilderd die deed denken aan de in aanbouw zijnde Hondsrugtoren. Op een briefje las ik dat Harrie Visser, voorzitter van het Nachtwacht-project, 650 euro voor het portret wilde hebben.

Weer buiten, terug op de parkpaden, wandelden we langs een bouwwerk dat aan de Rensenhut deed denken. Ooit had ik in een jury gezeten die de hut graag gerealiseerd had gezien als stilteplek. Was dit de bedoeling? Op deze locatie? Het gebouwtje was nog niet af. Als het lente is, ziet het er vast beter uit.

Ter hoogte van de kinderboerderij keek ik een tijdje naar de varkens. De beesten wilden naar binnen. Ze maakten hun verlangen kenbaar met zeurend gejengel. Het werkte, want even later ging een deur open. "Kom maar", zei een vrouw en ze noemde een naam die ik niet verstond. De kalkoenen moesten buiten blijven.

Bij het zogeheten Stadstheater, een lachwekkend groot woord voor een te kleine ruimte, kwam het gesprek op de pogingen om in het park een poppodium te realiseren. Een jaar geleden waren los van elkaar twee plannen gelanceerd. Laatste nieuws was dat ze allebei waren vastgelopen. Of in de wacht gezet, wat optimistisch klinkt, maar op hetzelfde neerkomt.

Ik moest aan Gerrit Miedema denken, die met zijn vrijwilligersorganisatie Apollo wél popconcerten wist te organiseren, zonder eigen podium, maar met goede, min of meer bekende bands. Ik moest, niet voor het eerst, denken aan de waarschuwende woorden van cultuuranimator en kosmoskenner Hans Zabel uit Ees, jaren terug: 'Jongen, Emmen is een moerassss!'

In het Centrum Beeldende Kunst was het rustig. We bekeken de expositie van kunstcollectief Souza en discussieerden over de vraag of het mogelijk is dat een kunstwerk afzonderlijk heel aardig kan overkomen, maar als die afzonderlijke werken bij elkaar worden gezet het geheel toch een deprimerende werking kan hebben. Om van het gepieker af te zijn, noemden we de schilderwerken van Alice van de Werfhorst 'het hoogtepunt'.

De laatste meters in het park waren de minst zware meters. We keken niet langer omhoog naar de verveloze gevels, maar naar de plassen op de scheve tegels. Het was inmiddels opgehouden met zachtjes regenen.

De N34 verdubbelen op gevoel is heel gevaarlijk

Al weken achtereen wordt op de opiniepagina's van Dagblad van het Noorden gediscussieerd over het al dan niet 'aanpakken' van de N34, de weg tussen Coevorden en Groningen, dankzij Hein Klompmaker en Carrie ten Napel ook nationaal bekend als de Hondsrug Highway. De discussie wordt gevoed door projecten en plannen van de provincie Drenthe om het autoverkeer sneller en veiliger van A naar B te helpen.

Zaterdag kwam directeur Herman G. Idema van VPB-Emmen aan het woord. VPB is de Vereniging Parkmanagement Bedrijventerreinen Emmen. Zijn stuk, waarin wordt gepleit voor een totale verdubbeling van de N34, is hier na te lezen. Lees dan overigens ook dit stuk. In het pleidooi van Idema springen twee passages in het oog. De eerste passage gaat als volgt:

'De huidige reistijd, zeker gevoelsmatig, staat economische verbindingen en samenwerkingen in de weg. De Duitse A31 heeft gezorgd voor een verbetering, maar draagt onvoldoende bij aan het dichterbij elkaar brengen van economische structuren in Noord- en Oost-Nederland. Het gaat dus niet alleen om veiligheid en harde feiten – snellere reistijden –, maar ook om gevoel. Dat hebben we twaalf jaar geleden al ervaren bij de opening van de A37. Van karrenspoor naar autoweg. Emmen kwam tussen de oren ineens een stuk dichterbij te liggen.'

Je hoeft geen nauwkeurig lezer te zijn om te zien dat met deze redenering van knollen en citroenen een waterige moes wordt gemaakt.

Voor wie geldt dat Emmen tussen de oren ineens dichterbij is komen te liggen? Geldt het voor westerlingen die via de A28 naar Meppen in Duitsland willen? Geldt het voor Duitsers die over de A31 via de A37 naar Zwolle gaan? Volgens Idema is dat laatste het geval. "De A31 heeft voor een verbetering gezorgd." Maar voor 'de economische structuren in Noord- en Oost-Nederland', wat dat ook mogen zijn, geldt het ineens weer niet.  

De tweede passage in het betoog gaat zo:

'Wanneer de politiek en bedrijfsleven in Zuidoost Drenthe zich in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw niet zo sterk hadden gemaakt voor de realisatie van de snelweg A37 vanaf Hoogeveen en aan Duitse zijde de ‘Lückenschluss’ van de A31 Autobahn, hadden tal van bedrijven zich niet in de regio gevestigd, was de stad Emmen niet geworden wat ze nu is. En ontwikkelde Coevorden zich niet tot een steeds belangrijker internationaal logistiek centrum.'

Over de belangrijkheid van Coevorden wil ik zwijgen, als ik er kom slaat de schrik mij om het hart. Maar wat betekent het dat Emmen 'de stad is geworden die ze nu is'? Vermoedelijk doelt Idema op de verplaatsing van de dierentuin en de verbouwing van het winkellozer wordende centrum, een hachelijk project dat  de gemeente Emmen in financiële problemen heeft gebracht. Wat betekent dat voor de burgers, voor de werkgelegenheid, voor de economie? Trouwens, welke bedrijven heeft de A37 opgeleverd? Om hoeveel banen gaat het?

De bevolking van Zuidoost-Drenthe vergrijst en krimpt, jongeren trekken weg. Ze doen dat omdat de werkgelegenheid afneemt of in het beste geval kwakkelt. Mag ik er op wijzen dat het optimistisch bedoelde Bedrijvenpark A37 uit 88.000 zonnepanelen bestaat omdat de bedrijven waar Herman G. Idema op doelt niet zijn gekomen?

Nu kun je daar als directeur van de Vereniging Parkmanagement Bedrijventerreinen Emmen heel anders naar kijken en over denken. Het maakt nieuwsgierig naar antwoord op de vraag waarom Emmen en omstreken zich sinds realisatie van de A37 en de aansluiting op de A31 in Dan Haag heeft aangemeld als een armlastige regio waar miljoenen euro extra steun heen moet. De ene keer onder het mom 'Vierkant voor werk' en daarna verpakt als 'RegioDeal Zuid- en Oost Drenthe'.

Het is heel goed dat voorafgaand aan het finale politieke besluit over het al dan niet verdubbelen van de N34 wordt gediscussieerd over nut en noodzaak van die verdubbeling. Het is toe te juichen dat daarbij veel gewicht wordt toegekend aan het veiligheidsaspect. Al moeten ongelukken nooit worden uitgesloten. Ongelukken gebeuren overal, ook op snelwegen. 

Natuurlijk moet in geval van de N34 niet alleen naar landschappelijke waarden, maar ook naar de economische aspecten van de verdubbeling worden gekeken. Voor zover dit nog niet gebeurd is; de delen die reeds worden verdubbeld, tussen Coevorden en Emmen, zijn precies de delen waar niet naar het landschap is gekeken, waar nooit sprake is van files maar, o toeval, de economie tussen de oren een rol gespeeld.

'Gevoel' als doorslaggevend argument voor de complete verdubbeling is geen goed plan. Gevoel en economie, dat leidt meestal tot speculaties. En van speculaties worden zaken eerder onveilig dan veilig. Wordt hooguit een enkeling rijker.

British fear in plaats van Hollands Hoop

Ik had er voor kunnen kiezen het derde seizoen van Hollands Hoop te kijken. Maar omdat ik enige weken geleden in het Forum Groningen voor de krant twee afleveringen van deze serie achter elkaar zag, ging de privévoorkeur uit naar een andere reeks: Years and years, nu te bekijken via NPO+.

Years and years is een coproductie van HBO en de BBC, de omroep die van premier Boris Johnson flink moet inkrimpen. Mogelijk dat het te maken heeft met de inhoud en boodschap van de reeks, waarin de Britse familie Lyons in Manchester wordt gevolgd ten tijde van grote (geo)politieke en maatschappelijke veranderingen.

De serie speelt in de nabije toekomst. De opmars van de populisten is niet meer te stuiten, het bankensysteem dondert opnieuw in elkaar, de klimaatproblemen verergeren, de vluchtelingenstroom zwelt aan, Europa valt uiteen, de publieke sector is vrijwel verkocht, het flexwerk neemt een vlucht, de hekken worden hoger, de computertechnologie gaat zijn eigen gang.

Alles wat we vrezen gebeurt. Of beter: wat ik vrees, grijpt plaats. En dat op een wijze die onvermijdelijk lijkt. Niet eens overdreven gelikt gefilmd en bijpassend geacteerd, maar daardoor des te meer aangrijpend.  

Een van de fascinerende personages in de serie is Bethany. In eerste aflevering maakt ze aan haar ouders duidelijk dat ze 'transhuman' wil zijn, omdat het leven dankzij de technologie zoveel beter kan zijn dan het is. Dat lijkt een puberale gril, maar naarmate de reeks vordert blijkt het zo gek nog niet gedacht. In aflevering drie besluit ze zich samen met een vriendinnetje in het geheim te laten verbeteren op een illegaal schip. Dat kost 10.000 pond.

Achteraf, aanbeland in een ziekenhuis, zegt een verpleger: "Daarbuiten lijkt alles mogelijk. Maar niet voor ons."

De vader van Bethaney, Stephen, een rol van Rory Kinnear, is minstens zo indrukwekkend. Aanvankelijk is Stephen een succesvol financieel adviseur. Dat verandert als hij door de instorting van bankensysteem zijn geld en huis verliest, met zijn gezin bij zijn grootmoeder moet inwonen en meerdere baantjes aannemen om het hoofd boven water te houden: medicijnentester, fietskoerier et cetera.

Na het zien van aflevering vier werd ik tegen de ochtend wakker met een reeks fragmenten in mijn hoofd. Vervolgens kon ik niet meer slapen. Vanavond gelukkig de laatste aflevering. Daarna wil ik me weer overgeven aan escapisme.

Makelaar, een moeilijk beroep?

Plaatste ik dinsdag een stuk waarin ik zinspeel op een verband tussen krimp en huizenprijzen, verschijnt een dag later in Dagblad van het Noorden prompt een stuk over diezelfde huizenprijzen.

Aanleiding: de laatste editie van het voortdurende onderzoek Huizenmarkt in Beeld door het Centraal Bureau voor de Statistiek. In de Drentse editie werd er over geschreven onder de kop 'Grote verschillen tussen huizenprijzen'. In de Groninger editie viel de keuze op 'Huizenprijzen in vrije val in Oost-Groningen'.

Beide stukken zijn verder identiek. In beide stukken laat Jon van Schilt Arnoud Wieringa van Ommeland Makelaardij uit Veendam aan het woord.

Gevraagd naar een verklaring waarom de prijzen in twee buurgemeenten – Tynaarlo en Veendam – zo enorm verschillen, antwoord Wieringa: "Drentse grond is duur."

Wim Stuursma van de Drentse NVM-makelaars wijst op het verschil tussen zand en veen en vult aan: "Dat is van oudsher al zo. Drenthe is gewoon een stuk populairder dan Oost-Groningen."

Het lijkt mij geen moeilijk beroep, makelaar. Je vertelt wat mensen al weten en toch willen horen en verzwijgt de rest. De rekening komt later.

Nu is het wachten op wat de politiek doet met het onderzoek van dr. Hans Elshof. Voorspelling: in de stad Groningen gaat de vlag uit en feliciteren ze zichzelf. In andere delen van Drenthe en Groningen wordt als vanouds gezwegen.

In beeld komen en blijven met Özcan Akyol*

Een persbericht van boekhandel Van der Velde in Assen waarin de komst op 9 maart van Özcan Akyol en Lévi Weemoedt naar de winkel wordt aangekondigd. De eerste zal daar geïnterviewd worden door de tweede. Aanleiding is de 85ste Boekenweek. Akyol is auteur van het Boekenweekessay Generaal zonder leger. Citaat uit het persbericht:

"Ooit raakte Özcan Akyol betoverd door de literatuur dankzij de onaangepasten, die zonder reden voor opwinding zorgden, en de polemische schrijvers die werkelijk iets teweegbrachten. Maar er is nog maar weinig literatuur die de sociale klasse van de schrijver ontstijgt: de moderne auteur richt zich vooral op zijn eigen cocon – de gelijkgestemden. Wanneer gebeurt het nog dat het hele land siddert na een publicatie? Het resultaat is dat de rebelse literatuur steeds meer terrein verliest en er voor mediagenieke luchtfietsers ruimte is ontstaan om het intellectuele discours te bepalen."

Nu wil het geluk dat ik Generaal zonder leger al enige tijd in bezit heb. Ik heb het essay zelfs al gelezen. Niet sidderend, maar met plezier. Wat goed uitkomt, want Akyol heeft het met onmiskenbaar plezier geschreven. Ik was nog niet van plan er iets over te schrijven, maar nu het onder de aandacht wordt gebracht om mensen naar boekhandel Van der Velde in Assen te lokken, wijk ik daar van af.*

Intrigerend is de zin dat 'voor mediagenieke luchtfietsers ruimte is ontstaan om het intellectuele discours te bepalen'. Interessant, omdat Akyol van alle mediagenieke luchtfietsers de meest mediagenieke is en daar in zijn essay ook prat op gaat. Sterker, hij raadt iedere schrijver aan met zijn of haar kop voor de buis of op Instagram te verschijnen.

Hiermee wordt verondersteld dat alle redacties van alle Nederlandse televisieprogramma's staan te trappelen om een schrijver in beeld te brengen. Als dat al waar zou zijn, wat wordt in die programma's dan van die schrijvers verwacht? Dat ze een spelletje doen. Dat ze een potje gaan staan koken. Dat ze zich laten knippen en scheren. Dat ze grappen maken. Dat ze een mening ventileren over een zaak of affaire waar ze zelf dondersgoed van weten dat ze er geen verstand van hebben. En dat ze vooral niet over hun werk praten.

Het wordt vast een gezellige Boekenweekweek. Nog een aantal nachtjes slapen. Om de tijd te doden lees ik Generaal zonder leger gewoon nog een keer. Met de televisie aan.

#

* = donderdagmorgen, in de trein naar Amsterdam waar ik Mariët Meester ging interviewen, werd ik gebeld door Isabel Willemsen van de CPBN. Ze complimenteerde mij met 'het leuke stukje' en wees mij vervolgens op een embargo op het Boekenweekessay.

Ik zei niets van een embargo te weten. Ik had slechts het essay en het geschenk in de redactionele boekenkast aangetroffen, verder niets aan instructies en geboden. Daarbij, zo meldde ik, zag ik er geen kwaad in omdat boekhandel Van der Velde, net als de NTR, al was begonnen met reclame maken voor essayist Özcan.

Na wat over en weer praten, wist Isabel mij te overreden om de citaten uit het essay van Özcan Akyol te verwijderen, dit vooral om de spanning voor de lezer er nog een beetje in te houden. Kortom en met andere woorden, bovenstaand stukje is op verzoek van de CPNB aangepast. Dus als het onsamenhangend overkomt, ligt het daar aan. Met excuses.

Minder armoede. Maar de fuik blijft

De provincies Drenthe, Friesland en Groningen hebben onderzoek laten doen naar 'de rol van binnenlandse verhuizingen bij de ontwikkeling van inkomensverschillen binnen Noord-Nederland'. In de conclusie van het onderzoek, verricht door dr. H. Elshof en hier na te lezen, staat onder meer dit:

"Dat er inkomensverschillen bestaan tussen gebieden in Noord-Nederland is niet nieuw. Dit onderzoek geeft aan dat de inkomensverschillen tussen krimp-, anticipeer en niet-krimpende gebieden in Noord-Nederland toenemen, mede door verschillen in verhuizingen. Ondanks dat ook in krimp- en anticipeergebieden het aandeel lagere inkomens afneemt, wordt de kloof met niet-krimpende gebieden wel steeds groter."

Hoe dit kan, legt onderzoeker Elshof helder uit. Vrij vertaald komt het er op neer dat mensen met een relatief goed inkomen, met een vaste baan, of vooruitzichten op een baan met een relatief goed inkomen, zoals studenten, zich niet in de krimp- en anticipeergebieden willen vestigen, maar die juist verlaten omdat de mogelijkheden elders groter zijn. Cru gesteld: ze verlaten het zinkende schip.

Dit heeft onder meer gevolgen voor de huizenprijzen, redeneer ik op mijn beurt. In de krimp- en anticipeergebieden zullen die prijzen minder snel stijgen dan elders, simpelweg omdat de vraag kleiner is dan het aanbod. Buiten die gebieden zullen de prijzen sneller stijgen, omdat de vraag groter is dan het aanbod – zie wat gaande is in de universiteitssteden. Waardoor het voor achterblijvers, als zij dat zouden willen, nog moeilijker wordt om aan boord van het varende schip te klimmen.

De vraag is, of daar iets tegen gedaan kan worden. Meest voor de hand liggende antwoord: meer goed betaalde banen in de krimp- en anticipeergebieden zodat het aantrekkelijk is om te blijven. Bijkomend probleem is dat een groeiend deel van de inwoners in de vergrijzende krimp- en anticipeergebieden niet meer werkt. En dus nauwelijks mogelijkheden heeft om de kloof te overbruggen. Met als gevolg dat de kloof nog verder zal toenemen.

Dit alles overdenkendgingen de gedachten uit naar Het pauperparadijs, het boek van Suzanna Jansen. Daarin wordt duidelijk gemaakt dat armoede een fuik is – om in de nautische beeldspraak te blijven. Wie erin verzeild is geraakt, of erger: verstrikt, komt er vrijwel nooit uit. De armoede, zo blijkt uit het onderzoek van Elshof, daalt. In onderzoekstaal: 'Het aandeel lagere inkomens neemt in heel Noord-Nederland af'. Dat is goed nieuws. Maar de fuik blijft. Dat is minder.

Veenhuizen krijgt een jazzfestival(letje)

Het dorp heeft al een filmfestival, een festival met klassieke muziek en – waarschijnlijk deze zomer opnieuw – een weken durend theaterspektakel. En nu krijgt Veenhuizen ook nog een eigen jazzfestival.

De eerste editie is zondag 15 maart in het Verenigingsgebouw. Op het programma staan optredens van gitarist Jesse van Ruller, saxofonist Maarten Hogenhuis en de band A Pale Blue Dot. De zaal gaat 14.30 uur open.

Uit het persbericht, een citaat van mede-organisator Bart van der Meij: "Pauperjazz combineert het DNA van jazz met die van de rijke historie van het dorp, een logische combinatie. De bedoeling is dat Pauperjazz uitgroeit tot een passend platform, waarin combinaties met andere ondernemers en bestaande evenementen mogelijk zijn." Kaarten via www.pauperjazz.nl.

Waar blijft het geld voor literatuur in Drenthe?

Ik wilde weten wat gedeputeerde Cees Bijl en het provinciebestuur van Drenthe de komende vier jaar van plan zijn te doen voor de literatuur. En nam daartoe de deze week gepresenteerde concept cultuurnota Cultuur om te delen ter hand. Waar moest ik kijken?

Bij het Huus van de Taol, de organisatie die zich inzet voor het behoud en de verspreiding van het Nedersaksisch? Ik las in de nota dat ze in Beilen de komende periode jaarlijks zo'n 420.000 euro uit Assen mogen ontvangen. Ik las ook, op bladzijde 20, dit: 'De Drentse streektaal is herkenning, communicatie, saamhorigheid, emotie, meertaligheid, altijd in ontwikkeling en een bron van inspiratie voor literaire en culturele activiteiten.'

Maar wat als je niet in het Drents schrijft, zoals een groeiende meerderheid?

Ik keek bij de bibliotheken. Die mogen jaarlijks zo'n 3,6 miljoen euro uit Assen ontvangen voor de uitvoering van de haperende Bibliotheekwet. Vijf verantwoordelijkheden hebben de bibliotheken, verantwoordelijkheden die hier en daar doubleren en desondanks tot op heden niet allemaal even goed worden nagekomen. Dat weten we dankzij de Raad voor Cultuur.

Bibliotheken, ook in Drenthe, verspreiden informatie en bieden een podium. Ze zijn er voor de lezer, luisteraar, kijker en kaartspeler, dat is mooi en dat is het. Om de productie van literatuur gaat het ze niet – een incidentele workshop gedichten schrijven voor beginners die nooit vorderen daargelaten.

Vervolgens zocht ik met met Control F in de concept cultuurnota naar het woord 'literatuur'. Ik belandde op bladzijde 30 en las dit: 'Museum De Buitenplaats is een museum voor figuratieve kunst van na 1945, gevestigd in Eelde. Het bestaat uit een museumpaviljoen, een museumtuin met oranjerie en museumcafé en het zeventiende-eeuwse Nijsinghhuis. Het museum biedt naast beeldende kunst ook een podium voor uitvoerende kunsten en literatuur. Museum De Buitenplaats ontvangt een subsidie van € 110.000 per jaar.'

Buiten De Buitenplaats kwam ik het woord literatuur in de nota nergens meer tegen.

Het theater, het poppenspel, de klassieke muziek, de beeldende kunsten, de (uit)festivals, de musea, het erfgoed, de archieven de cultuurondersteuners, het Drents Senioren Orkest, Geopark De Hondsrug, de website Terug in Drenthe - ze worden op het provinciehuis in Assen gezien, gehoord en gesteund. Maar de literatuur, die doet eigenlijk niet mee. Waarom is dat?

Het ligt niet aan gedeputeerde Bijl, het ligt aan de schrijvers. Die zijn georganiseerd, in de Neie Drentse Schrieverskring, waar ondanks die naam zowel Nederlandstalige als Drentstalige schrijvers aan verbonden zijn. Die produceren en publiceren, onder meer in tijdschriften die onder de vlag van het Huus van de Taol verschijnen, Roet en Zinnig. Die zijn daar blijkbaar heel tevreden mee. Gezelligheid voor alles.

In de vorige periode was onder het kopje festivals in de cultuurnota een post Zomerzinnen opgenomen, jaarlijks goed voor 30.000 euro. Eind vorig jaar werd bekend dat Zomerzinnen in 2020 niet wordt gehouden. De organisatoren waren zoveel tijd en energie kwijt aan randzaken en randprogrammering dat de kernzaak, het presenteren van literatuur, erbij inschoot. Zomerzinnen komt ook de komende vier jaar niet terug. Dus heeft de provincie geen geld voor het festival – of een opvolger ervan in de winter – gereserveerd.

En zo gaan tienduizenden euro's voor de literatuur verloren. Of naar Museum De Buitenplaats. Vanwege Drenthe.

Dat moet anders kunnen. Bijvoorbeeld door alsnog een post literatuur in de nota op te nemen, een bedragje op de provinciale plank waar schrijvers en organisatoren een beroep kunnen doen als ze de literatuur in Drenthe een structurele dienst bewijzen. Waar, bijvoorbeeld, uitgevers, organisatoren van schrijversinterviews, bedenkers van schrijfopdrachten, de mensen achter Lichtvoetig of misschien zelfs de gezamenlijke leden van Neie Drentse Schrieverskring mee vooruit worden geholpen?

Want vooruit moet het met de Drentse letteren. En niet, zoals nu, achteruit. Schrijvers in Drenthe, schrijf eens een doordacht plan. Roep er desnoods de hulp van Noordwoord voor in. De ambtenaren van Bijl zullen het graag lezen. Anders ik wel.

Schrijvers die vriendelijk doen tegen journalisten

Vijf dagen na bezorging lees ik in de Volkskrant een interview van Sander Pleij met Jan Brokken. Pleij zet zwaar in:

'De schrijver ploetert in zijn eenzaamheid en wie schrijver in Holland wil zijn, ploetert nog ietsjes harder, zo blijkt uit het verhaal van Jan Brokken (70 jaren, 32 boeken, 16 talen). In Zuid-Europa geniet hij van de solidariteit onder schrijvers. In Nederland is dat wel anders, verzucht Brokken.'

De schrijver: 'Op het Boekenbal kwamen altijd tal van schrijvers op me af, want ik schreef grote coververhalen in de Haagse Post. De eerste keer dat ik er niet als journalist maar als schrijver kwam, liepen ze zonder te groeten aan me voorbij.'

Aansporing van de interviewer: 'In uw nieuwe boek wordt u anders op festivals met alle egards behandeld.'

De schrijver: 'Dat is in Italië. Hier is het op festivals haat en nijd. Heeft die een betere tijd? Krijgt zij meer aandacht? Hoe lang is de rij voor het signeren bij hem? Zo gaat het bij de fictieschrijvers, dat zijn enórme ego's die zich voortdurend op de voorgrond dringen.'

Later raakt de frustratie in het interview op de achtergrond. Maar het kwaad is dan al geschied en lastig te vergeten. Schrijvers doen niet zo maar vriendelijk. Ze moeten voordeel zien, willen ze hun klamme hand uitsteken en hun afgunst wegslikken. 

Ook goed om te weten: Brokken heeft een nieuw boek uit, Stedevaart. Zonder dat boek, een bundel reisverhalen, zou hij vermoedelijk niet voor de Volkskrant zijn geïnterviewd. Zijn frustratie is hier aardig bedoeld. Het is een geste, voor de interviewer.