Woest en Ledig

De lokale boekhandel is beter voor het milieu

Donderdag dacht ik: laat ik het eens proberen, de boekhandel steunen en een boek bestellen via Bookaroo. De keuze viel op De klaverknoop van Paul Desmet, de Vlaamse dichter die ik vorige week zaterdag hoorde voordragen tijdens Dichters in de Prinsentuin in Groningen.

Toen had ik die bundel ook al kunnen kopen, in de tuin, bij het standje van boekhandel Godert Walter. Ze hadden een exemplaar, meen ik. Bij wijze van impulsaankoop. Maar soms moet een mens zich zien te beheersen.

Onlangs werd in mijn krant Allard Steenbergen van boekhandel Godert Walter aan het woord gelaten over Bookaroo. Hij juichte het initiatief toe: "Onder mensen leeft de wens om op een makkelijke manier een boek te bestellen én de lokale boekhandel te steunen. Via Bookaroo hebben we zes of zeven bestellingen per dag extra."

Steenbergen zei in de krant ook dit: "Fysieke winkels vergroten de leefbaarheid in je omgeving. Ze bieden bovendien service en als klant loop je tegen zaken aan die je niet zoekt. Lokale handel is bovendien beter voor het milieu."

Na het intoetsen van mijn gegevens op de website van Bookaroo ontving ik het volgende bericht:

'Spoedig kun je je verliezen in De klaverknoop!

Wat gebeurt er nu?

We zoeken een boekhandel die jouw leesvoer in huis heeft.

Wij willen het allerliefst dat jouw order door een nabije boekhandel wordt geleverd. Soms liggen bepaalde boeken niet in de buurt en dan kan het voorkomen dat je order van verder moet komen. Natuurlijk kijken we wel eerst of jouw leesvoer in de buurt ligt.

Je hoort het als we een boekhandel gekoppeld hebben aan jouw order. Zij zorgen dan dat het bij jou thuis komt.'

Vanmiddag ontving ik opnieuw een bericht van team Bookaroo:

'Super! Deze boekhandel heeft jouw leesvoer in huis:

Boekhandel Bijleveld

Zodra ze de bestelling verzonden hebben, laten we het weten.

We zoeken altijd eerst naar een boekhandel in de buurt die jouw hele order heeft liggen, vaak lukt dat, soms niet. Het adres van deze boekverkoper is:

Janskerkhof 7, 3512BK Utrecht.'

Het Sint Janskerkhof in Utrecht. Dat is in de stad van Bol.com. Dat is 165 kilometer van Emmen verwijderd. Bijna twee uur reizen. 

Leest 'De ziekte van Weimar' van Kees 't Hart

Ik lees voor Dagblad van het Noorden De ziekte van Weimar, de nieuwe roman van Kees 't Hart. Dat valt nog niet mee, het is echt werken. Steeds als ik een hoofdstuk uit heb, ben ik opgelucht. Maar omdat daarna een nieuw hoofdstuk wacht, is die opluchting van korte duur.

Ligt dat aan mij? Ben ik leesmoe? Of ligt dat aan 't Hart? Ik ben geneigd het eerste te denken, want 't Hart is een goed schrijver. Aan zijn voorlaatste roman, Wederzijds, beleefde ik bijvoorbeeld zeer veel plezier. Dat was niet alleen vanwege het verhaal – echtpaar raakt in de greep van een schimmige organisatie die zegt hun problemen op te willen lossen, gevraagd en ongevraagd – maar vooral ook vanwege de stijl.

Als ik die stijl zou moeten typeren dan is het nerveus en opgewonden, maar dan niet in hinderlijke, aanstellerige zin. 't Hart is heel goed in het beschrijven van stuiterende gedachten en gevoelens. Zit het zus, of zit het zo? Dit kan, dat kan ook. Wil ik dit, of zal ik dat? Zijn zinnen lopen zeer soepel. Ze trippelen. Ze huppelen. Ze roffelen. Ze hebben iets ongeduldigs. Pompidom. Prima prima. Maar waar gaan ze naar toe, die zinnen? Wat wil de schrijver ons duidelijk maken?    

De ziekte van Weimar speelt in 1807 in Franeker. Dat is leuk, een boek dat in Franeker speelt. Hoofdpersoon is Albert van Huszen, 'commies van de pedel van de Academie', een soort van assistent van een assistent aan de universiteit. Dat vind ik ook leuk, een universiteit in Franeker. Het doet mij denken aan Aart Staartjes die in de goede jaren van Het Klokhuis als professor aan de universiteit van Harderwijk werd opgevoerd.

Niet al te diepgaand onderzoek op internet leert dat Franeker inderdaad een universiteit heeft gehad. Van 1585 tot 1811. In het boek van Kees 't Hart gaat het niet goed met de universiteit. Het geld is op, de politieke wind staat tegen. Maar plotseling komt er een bedragje vrij dat besteed kan worden aan een monument, een kopie van een beeld dat door Goethe is ontworpen, een bol op een kubus. In Franeker zien ze er vanalles in.

Van Huszen wordt met nog een paar andere mannen op reis naar Weimar gestuurd om aan Goethe toestemming te vragen het beeld te mogen namaken. Ik ben nu op de helft van het boek, en de reis vangt eindelijk aan. Wat is er de voorgaande tweehonderd  bladzijden gebeurd? Niets eigenlijk. Ik heb gelezen over een groep indianen die Franeker heeft bezocht, als een rondreizend circusgezelschap.

En ik heb kennis gemaakt met Van Huszen, die ook schaakmeester is, een tobberig liefdesleven heeft, twijfelt aan de orde van de wereld en last heeft van voortijdige zaadlozingen. Op basis van de gedichten van Goethe denkt Van Huszen dat Goethe hem daar van kan verlossen. Het is niet niets, maar het is toch ook niet veel. Het is, vrees ik, geen goede aanloop voor een boek dat nog tweehonderd bladzijden verder wil.

Aan de andere kant: we hebben het hier wel over plusminus 1800. Toen gebeurde er (geo)politiek veel, maar in een mensenleven weinig. Het zou raar zijn als 't Hart, die zich aantoonbaar goed heeft laten informeren over het weinig confortabele leven en denken rond 1800, zijn historische roman vol zou proppen met gebeurtenissen en zogenaamde heldere ideeën die de jachtige periode rond 2000 – het nu –  typeren. Dat doet hij dus eigenlijk heel goed. Maar meeslepend wordt het er niet van. Nog niet althans.

Acht Drentse singer-songwriters in een kerkje

Het seizoen van de singer-songwriters in Drenthe is in volle gang. Nog geen week nadat Stijn de Wild tijdens een singer-songwriter-showcase in Emmen tot winnaar werd uitgeroepen van PopsportDrenthe 2019, treden zondag 21 juli acht Drentse singer-songwriters op in Echten.

De acht presenteren in Klein Paradiso liedjes die ze onder begeleiding van singer-songwriter Ruud Fieten onlangs hebben gemaakt tijdens een inspiratiedag op het Holtingerveld. Naast het nieuwe repertoire, dat wordt aangekodnigd als de Shepperd Sessions, brengen ze in Echten ook ouder werk.

Een persbericht van stichting Kunst & Cultuur uit Assen belooft optredens van Nadua, Daisy, Isa Zwart, Tim Kamphuis, Timo de Jong, I Took Your Name en ROO. Aanvang 15.00 uur. Entree 10 euro. Klein Paradiso is gevestigd in een kerkje aan de Zuidwolderweg 8 in Echten.

Op komst: Taribush Kuna

Ik koos 'Alleen lijm op de hoekjes'

Op de tweede dag van Dichters in de Prinsentuin stelde Maarten Praamstra, een van de drie programmeurs, tussen de bedrijven door de vraag of ik tijdens het festival nog een bijzondere dichter had ontdekt. Ietwat overvallen liet ik de namen van Paul Demets en en Rosa Schogt vallen.

Demets vanwege zijn voordracht op het theeveld van de slotcyclus Eigenheimer uit zijn bundel De klaverknoop over onze omgang met transmigranten en vluchtelingen: 'We wachten op mannen in busjes/ de laadruimten nog in hun vingers/ We zijn verplaatsbare delen/ Met hen vinden we een grond om hier te staan.'

Schogt vanwege haar voordracht in de loofgangen uit haar nog te verschijnen bundel Dansen te ontspringen en dan met name een gedicht waarvan ik de titel niet heb onthouden of gehoord, maar waarin ze zich voorstelt als moeder van mensen die jonger zijn: 'Ik sta op Amsterdam Centraal/ wind in de rug/ blik vooruit naar oost/ en alles wat was waait naar mij toe.'

Maar nu, twee dagen later, denk ik aan Barbara van Brug. Die, ook in de loofgangen, het ene na het andere a4tje stond om te slaan. Tot iemand ineens begon over de tekst op haar te kleine zwarte sweater. Het bleken regels uit haar gedichten. Als wij er één uitkozen, zou zij het bijbehorende gedicht voor lezen.

Ik koos Alleen lijm op de hoekjes. Dit was wat volgde:

De stilstaande sloot laat een foto zien
Van mij toen ik liep
Toen ik leegliep in de geulen waar de modder zwart genoeg was
Het gras wees mij de langste weg naar huis
Onweersvliegjes seinden: langzamer lopen
Voorzichtig pak ik de foto
Alleen lijm op de hoekjes
Cellofaan kraakt als het boek sluit
Of open gaat.

Daarop kwam Pauline Durlacher aanlopen. "Student van de Schrijversvakschool", gebaarde ze naar Van Brug. "Zou je niet zeggen hè?" Waarop ik vroeg waarom je dat niet zou zeggen. Durlacher antwoordde: "Omdat ze nu al zo goed is."

Op het gezicht van Barbara van Brug brak een lach door.

RTV Drenthe? Zo meteen meer!

Bijna een jaar geleden voerde RTV Drenthe een grote verandering door in de radioprogrammering. "Want", zo sprak directeur Dink Binnendijk, "het is goed de boel eens op te schudden. We gaan toe naar naoberradio. Dat betekent dat we onze Drentse luisteraars opzoeken en nauwer bij de uitzendingen betrekken."

Gevolg van de ingreep was onder meer het verdwijnen van het regionale nieuws ieder uur. En, alsof dat erbij hoorde, het te laat of te vroeg starten van het NOS Journaal met het landelijke nieuws. Maar daar kwam ook iets voor terug. Teasers die voor de reclame worden uitgesproken, oftewel lokkertjes om de Drentse luistervinkjes zover te krijgen dat ze nog een uurtje blijven hangen.

Journalistiek anno 2019. Geen antwoorden, maar vragen die er niet altijd toe doen. Verstrooiing. Amusement. Gezelligheid. Dit waren de pareltjes van gisteren:

9.03 uur: "Ze noemen het dan wel kleine gasvelden, maar de Drentse gasvelden worden in rap tempo leeg getrokken. Dat heeft zeker gevolgen. Welke? Dat hoor je zo!"

10.03 uur: "Met een kek zonebrilletje op het strand liggen deze zomer? Zo meteen maak je kans op het collector's item van deze zomer!"

11.03 uur: "Kun je een beetje handig en snel een ketting om een fiets leggen? Of ben je een beetje rap met het plakken van een band? Blijf dan even luisteren!"

12.03 uur: "Tweede Kamerleden voelen minister Wiebes aan de tand over de opvoering van de gaswinning! Ook de provinciale politiek is er niet over te spreken! Zo meteen meer!"

13.03 uur: "Zo meteen: racen in je eigen gemaakt bolide op het TT Circuit! Wie wil dat nu niet?"

14.03 uur: "Wat is liefde? Zo meteen hoor je het antwoord op die vraag!"

15.03 uur: "Je kunt het beste je boodschappen in Spanje doen! Waarom? Dat hoor je zo!"

16.03 uur: "Gisteren sprak ik met Anita Klingenberg over de Zuidenveldtentoonstelling en de lichtroute met versierde tuinen! Maar er is veel meer te zien! Robert Oosting is op tjak in Zweeloo en neemt zo meteen een kijkje!"

17.03 uur: "Hoe staat Drenthe er in de rest van Nederland er op? Hoe zou je dat kunnen veranderen? Een nieuwe identiteit voor de Drent! Hoor je zo meer over!"

Heeft u ook een leuk teasertje bij Radio Drenthe gehoord? Schrijf 'm op en mail 'm naar naar woestenledig@home.nl en maak kans op een leuke prijs!

Leest 'De dood en de gladiolen' van Peter Middendorp

Voor Dagblad van het Noorden lees ik De dood en de gladiolen van Peter Middendorp. Volgens een persbericht verschijnt het boek vrijdag. Een dag later is de presentatie in boekhandel The Read Shop XL Vermeer, tegenover de Blokker-winkel aan de Noorderstraat. Een week later, op 19 juli, wordt Middendorp in boekhandel Godert Walter te Groningen geïnterviewd door Coen Peppelenbos.

De  presentatie in Emmen heeft een aardig programma. Met een eerste exemplaar voor Emmen-trainer Dick Lukkien, muziek van Justin Ripassa en een slotwoord van burgemeester Eric van Oosterhout.

Het aardige is dat Middendorp Van Oosterhout in 2014, toen deze nog burgemeester van Aa en Hunze was, in de promotiecampagne rond Vertrouwd voordelig nog heeft uitgemaakt voor oliebol. Dat was omdat Van Oosterhout er schande van had gesproken dat Middendorp in de Volkskrant lelijke dingen over Drenthe had gezegd. Later, toen Van Oosterhout burgemeester van Emmen wilde worden, stelde Middendorp zich kandidaat voor datzelfde burgemeesterschap.

Op bladzijde veertien in De dood en de gladiolen beschrijft Middendorp hoe hij in de kantine van FC Emmen zijn kladblokje laat vallen. 'De burgemeester, raapte mijn kladblokje op, maar hij zag pas bij het overeind komen voor wie hij het had gedaan, een oude vijand. We lachten. Logisch. Iedereen lachte. 'Vrede?' zei ik. De burgemeester legde een hand op mijn schouder. 'Ik weet zeker dat dit een positief stukje wordt.' 

Met 'stukje' wordt een column bedoeld, geschreven voor de Volkskrant. Middendorp volgde FC Emmen een jaar lang. En hij was niet de enige. Ook Maarten Kolsloot volgde Emmen. En maakte daar een boek van: FC Emmen. Een droomseizoen.

In het hoofdstuk dat Dag boom heet beschrijft Middendorp hoe hij op - of is het 'in' – stadion De Oude Meerdijk commercieel directeur Ben Haverkort tegen het lijf loopt: 'Ik vertelde dat ik graag over Emmen wilde schrijven, maar hij antwoordde hij dat iedereen dat wel zou willen en dat hij kiezelhard aan het werk ging, net als iedereen trouwens, om FC Emmen in korte tijd eredivisieproof te maken.'

Even verderop omschrijft Middendorp zich als 'successupporter, een mooiweerclubwatcher'.

De dood en de gladiolen is een boek dat denken aan Met de kennis van nu, de bundeling stukken die Middendorp schreef als 'waarnemer van het leven op Het Binnenhof'. Het grote verschil is dat de toon nu veel minder venijnig is, bijna lief zelfs. Soms lijkt het wel alsof de schrijver op zoek is naar, nou vooruit, verbondenheid en verzoening. 

Dat heeft, denk ik, te maken met het overlijden van zijn vader, Joop, op het moment dat Emmen de nacompetitiewedstrijden speelde tegen Sparta. Dat heeft ook te maken met een veranderende houding tegenover Emmen – niet de club, maar de plaats die er in Vertrouwd voordelig zo ongenadig slecht vanaf komt. En met het zoeken naar een antwoord op de vraag 'Waar hoor ik thuis'. Die vooraf gaat aan 'Hier kom ik weg', niet toevallig een aan Neef D. ontleende slogan van FC Emmen.

On het niet al te ingewikkeld te maken: De dood en de gladiolen gaat over ergens bij willen horen. Precies dat wat de promotie van de voetbalclub Emmen naar de eredivisie en het daar op volgende seizoen belangrijk maakte voor de plaats Emmen en de mensen die zich ineens Drenten gingen noemen. Of er gewonnen werd of verloren, thuis of uit, deed er minder toe. Wat er toe deed was dat Emmen er ineens bij hoorde. Eerst een seizoen. En straks een tweede seizoen.

Ik verzin dit allemaal na lezing van een alinea die ik heb gelezen in een stuk over een treinreis naar huis na de verloren wedstrijd tegen Ajax in de ArenA:

'Twee identiteiten in één borst en, op momenten dat het erom ging, nooit eens de juiste bij de hand. De vraag rees waar ik bleef in dit verhaal. Wat ik hieraan had, wie ik was. Waar hoorde ik bij, waar was ik thuis? Aan welke kant van de IJssel? Ik opende een blikje bier van de jongens en nam een goeie slok. Was ik wel ergens thuis?'

Ik geloof dat ik De dood en de gladiolen een goed boek vind.

Wat deed u voor het volk, vraagt de revolutionair

In de tussentijd keken we The last czars, een zesdelige serie van Amerikaanse makelij op Netflix over de aftocht van de familie Romanov als heersers over Rusland.

De serie is niet uitzonderlijk goed, maar zeker de moeite van het uitzitten waard, ook vanwege de vorm: geromantiseerde nagespeelde non-fictie afgewisseld met commentaar van deskundigen die op iets te dramatische toon vertellen wat er gebeurde. Daar tussendoor worden originele filmbeelden uit de jaren negentig, nul en tien vertoond, al weet je natuurlijk nooit helemaal zeker of iets origineel is.

Halverwege aflevering zes, de Romanovs worden door Oeralbolsjewieken gevangen gehouden in 'het huis met het speciale doel' bij Jekaterinenburg, doet zich een scene voor die duidelijk maakt waarom revoluties plaatsvinden.

Hoofdrolspelers zijn de afgezette tsaar Nicolaas, gespeeld door Robert Jack en een revolutionair die wordt aangeduid als Jakov Yurovsky, gespeeld door Duncan Pow. Nicolaas vraagt om medische verzorging voor zijn zoon en toestemming om een priester op bezoek te laten komen.

"Daar ga ik niet over", antwoordt Yurovsky, waardoor meteen duidelijk wordt dat communisten bureaucraten zijn. Ze verschuilen zich achter een ongrijpbaar 'iets' waardoor nooit duidelijk wordt wie de besluiten neemt.

"Maar u kunt doorgeven aan…", reageert Nicolaas

- "Zij zijn volledig op de hoogte van alles."

"Ik heb nog nooit mensen zoals jullie ontmoet. Ik hoop dat dat ook nooit meer gebeurt."

- "Maar u en ik hebben elkaar eerder ontmoet, in zeker zin."

Yurovsky steekt een sigaret op. Biedt Nicolaas, die zich beledigd voelt, er geen aan.

- "Ik was tien. U was op rondreis door het Verre Oosten. U hield halt in Tomsk. Prachtige dag, perfect weer. Ik was blij. We kregen allemaal een dag vrij van school."

Dan biedt Yurovsky zíjn sigaret aan. Nicolaas neemt deze.

- "Ik weet nog dat ik samen was met al mijn vrienden. Mijn familie. Ik had een klein vlaggetje. Daar zwaaide ik mee. Eén van de vele kleintje miertjes waar u naar zwaaide en knikte. Natuurlijk, dat herinnert u zich niet. Er waren miljoenen van ons. En slechts één van u."

"Ik weet wat u van mij denkt", reageert Nicolaas. "Ik probeerde een goede tsaar te zijn. Alles wat ik deed was voor mijn land."

- "Wat deed u voor het volk?", vraagt Yurovsky  "Rusland is het volk. Heeft u zich dat ooit gerealiseerd?"

Daarop loopt Nicolaas uit beeld. Zonder land, zonder volk.

Van eierhal tot dierenverblijf: poppodia in Emmen

Als er iets te doen is over popmuziek in Drenthe denk ik aan Gerrit Miedema, een man met zoveel ideeën over hoe het met de popmuziek vooruit kon, dat hij uiteindelijk vergat achterom te kijken of mensen hem nog wel konden en wilden volgen.

Miedema verdween bijna twee jaar geleden uit beeld na een artikel van Gert Meijer in Dagblad van het Noorden. Als ankeiler voor dat stuk mocht ik hem – Gert had er vanwege zijn naderende pensioen geen zin in – een paar vragen stellen over hoe het verder moest met de popmuziek in Emmen. Miedema volstond met 'geen commentaar'.

Van het in de ankeiler aangekondigde gesprek is daarna nooit meer iets vernomen.

Ik moest deze week aan Gerrit Miedema denken, omdat relatief kort achter elkaar twee plannen zijn gepresenteerd voor twee poppodia in Emmen, allebei in het Rensenpark. Het ene heet No Man's Land en wil zich vestigen in het voormalige olifantenhuis. Het andere draagt de naam Podium X en heeft het oog laten vallen op het voormalige Afrikahuis.

De twee willen naast concerten voor een publiek van, zeg, twee á driehonderd man activiteiten faciliteren die het culturele leven in Emmen bruisend maken. Talentontwikkeling. Jongerencultuur. Experiment. Vernieuwing. Oefenruimtes. Kunstzinnige vorming. Educatie. Saamhorigheid. Synergie. Et cetera.

Ik moest door No Man's Land en Podium X ook aan het Atlas Theater denken, de culturele voorziening die sinds 2016 over twee zalen beschikt, een Rabobankzaal en Dagblad van het Noorden-zaal. Veertig miljoen euro heeft de bouw van het Atlas gekost. Jaarlijks stopt de gemeente 3,5 miljoen euro in de huur en de programmering. Vestzak, broekzak, bouwput, publieke taak.

Die Dagblad van het Noorden-zaal, zo is meerdere malen verteld en gesteld, zou geschikt gemaakt worden voor popconcerten tot duizend man. Is dus al geschikt voor popconcerten met minder dan duizend bezoekers. Er wordt al veel populaire muziek in Atlas geprogrammeerd. Voornamelijk artiesten zonder origineel eigen repertoire.

Ik moest aan café Rue de la Gare denken, dat al vele jaren in Emmen zonder vorm van subsidie concerten programmeert. En aan café Groothuis, dat over een zaal beschikt waar heel goed concerten kunnen worden gegeven. Gerrit Miedema liet dat zien toen hij nog boegbeeld van Poppodium Apollo was, de zwervende concertorganisatie die begreep dat investeren in stenen voor een cultuurorganisatie een hachelijke kwestie is.

Ik moest aan muziekkoepels denken, schijnbaar nutteloze podia.

Ik moest aan poppodium VanSlag in Borger denken, op slechts een kwartier reizen van Emmen, waar Henk Eggens en zijn vrijwilligers zich al jaren de poten uit het lijf lopen om een fatsoenlijke concertzaal overeind te houden. Aan Hoogeveen, waar op dertig minuten reizen van Emmen Het Podium vanwege geldgebrek te koop is gezet en de directeur van De Tamboer er van droomt zijn kleine zaal voor popconcerten geschikt te maken. Of anders wel een nabijgelegen voormalige discotheek. Aan de Muziekcoöperatie in Meppel

Allemaal plannen van mensen die van mening zijn dat er meer moet gebeuren dan er nu gebeurt, die geloven dat er een markt is voor popconcerten en aanverwante cultuuruitingen. Te beginnen in Emmen, vervolgens in Zuid-Drenthe en daarna misschien ook wel elders. Het liefst met steun van de overheid, van de gemeente, de provincie en een landelijke fonds dat onder stringente voorwaarden poppodia ondersteunt. 

Ruim een week geleden opende in het CBK in het Rensenpark een kleine tentoonstelling over de geschiedenis van Tin Pan Alley, een koffiebar die in 1969 in Emmen de deuren van een voormalige eierhal opende voor jongeren en een vereniging werd die concerten organiseerde. Dat ging goed tot de boel in de brand vloog.

Sindsdien is het niet meer gelukt om in Emmen een vergelijkbaar podium gezond te krijgen en te houden. Het zou goed zijn als iemand eens uitzoekt hoe en waardoor dat komt, of daar een beleid aan ten grondslag ligt.

Kort achter elkaar ontving ik van de initiatiefnemers van No Man's Land en Podium X via Facebook het verzoek hen 'leuk' te vinden. Ik heb er nog niet op gereageerd. Als ik leuk begin te vinden wat ik leuk zou kunnen vinden, hou ik geen tijd meer over om iets oprecht leuk te vinden. Laat staan iets leuks te doen.

Ik wens beide initiatieven alle goeds en veel plezier met alle onvermijdelijke gesprekken die nog zullen volgen. En kijk ondertussen de kat uit de boom.