Woest en Ledig

Op bezoek bij Karel ten Haaf

Een jaar na de presentatie van zijn dichtbundel Nilfisk zocht ik Karel ten Haaf op, dichter, schrijver, trotskist, activist en telefonist te Groningen. Aanleiding: zijn verhuizing. Morgen, vrijdag, meer in de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden. Hieronder alvast een fragment:

Het weerzien is even schrikken. Gelukkig slaagt ten Haaf (1962) er snel in om zijn gast op het gemak te stellen. Stoel bij het raam. Kopje thee. Zachtjes ruist achter het gordijn een zuurstofmachine. Drie weken zit Ten Haaf nu hier. "Ik ben een beetje een einzelgänger. Nu komen mensen afscheid nemen”, vertelt hij. "Het is niet dat ik het emotioneel niet trek. Maar het gaat maar door. Je kunt niet zeggen: jij maar niet.”

Misschien moet je mensen een tekstje geven. Of een filmpje laten zien. Zodat ze buiten kunnen blijven.

"Deur open. Hand geven. Deur dicht. Ja, maar dat willen mensen niet. Het zou mooi zijn als we het kunnen doseren. Het schijnt dat het record in dit hospice twee jaar en twee maanden is. Dat moet ik zien te verbreken. Maar het moet dan wel leuk blijven."

Je klinkt tamelijk monter. Kun je er een beetje mee overweg?

"Tot mijn verbazing wel. Vroeger ben ik een tijd depressief geweest. Toen ik twintig jaar was dacht ik: als mij iets overkomt, dan is het snel gebeurd. Over die moedeloosheid ben ik heen gegroeid."

Dit moet toch een teleurstelling zijn.

"Ik had graag nog dertig jaar in goede gezondheid voortgeleefd. Toch is het niet zo dat ik denk: o, waarom ik? Ik weet natuurlijk ook wel dat ik vanaf mijn vijftiende een pak shag per dag heb gerookt. Dan moet je niet raar opkijken als je daar een keer de gevolgen van ondervindt. Natuurlijk denk je: anderen krijgen het wel, ik niet. Nou ja. Als het gebeurt, moet je niet gaan emmeren."

52 keer Minnezinne in moerstaal

In café Eijlders te Amsterdam wordt zondag om 15.00 uur Minnezinne in moerstaal gepresenteerd, een bundel met erotische gedichten geschreven in streek- of stadstalen. Initiatiefnemers zijn Delia Bremer uit Nieuweroord en Ria Westerhuis uit De Wijk. Tien jaar geleden baarde dit duo opzien met Minnezinne, een bundel erotische poëzie in het Drents.

Het vervolg telt 52 gedichten, veelal in het Nedersaksisch dat in Drenthe, Friesland, Groningen,  Overijssel en Gelderland wordt gesproken, maar ook in het Limburgs van Kerkrade, Roermond, Geleen en Maastricht en stadstalen als het Utregs, het Rotterdams, het Haags, het Eindhovens, het Deventers en het Amsterdams. De buitenlanden zijn vertegenwoordigd middels het Vlaams, het Zuid-Afrikaans en dat wat ze in Sleeswijk-Holstein spreken.

Dichter des Vaderlands Tsead Bruinja leverde het Friestalige gedicht Swart. Minnezinne in moerstaal is een uitgave van uitgeverij Ter Verpoozing van Gerard Stout.

Negende Driek van Wissen Memorial in Groningen

Op 21 mei 2010 overleed Driek van Wissen. Dat gebeurde tijdens een werkbezoek aan Istanbul, want dichters werken altijd, ook als ze op vakantie zijn. Ter nagedachtenis aan deze Dichter des Vaderlands wordt jaarlijks in Groningen de zogeheten Driekdag gehouden, een informele Driek van Wissen-memorial.

De negende Driekdag staat gepland voor zondag 19 mei in café De Wolthoorn aan Turftorenstraat 6 in Groningen. Bij deze gelegenheid dragen Ko de Laat, Renée Luth, Frank van Pamelen, Kasper Peters, Machiel Pomp, Kees Torn en Lévi Weemoedt naast eigen werk ook hun favoriete Van Wissen gedicht voor. Bas Schröder vertolkt op basis van een tekst van Driek een lied.

Het programma duurt van 16.30 uur tot 18.30 uur. Inloop vanaf 16.00 uur. De presentatie is in handen van Harry Bruens. Na afloop ontvangen de aanwezigen cadeau ontworpen door Nadeschda Broere. Initiatiefnemers zijn Corien Bleeker, Jean Pierre Rawie, Kasper Peters en Ton Peters.

Cornelis Pijnacker en Gustaaf van de Wall Perné

Het Drents Museum mag graag groots uitpakken, met archeologie en figuratieve schilderkunst uit de buitenlanden. Gevolg is dat de kleine exposities er, publicitair, een beetje bij dreigen in te schieten. Handen ophoog wie naar Assen is geweest om in de oudbouw de Vier jaargetijden te bekijken, met naast een paar fijne stukken van Jan Sluijters onder meer Landschap op Walcheren van Simon Moulijn uit 1919?

Zaterdag opende aan de Brink de kleine tentoonstelling De wijde wereld van Cornelis Pijnacker met als middelpunt de eerste kaart van de provincie Drenthe, die Cornelis Pijnacker (1570-1645) in 1634 maakte. De tentoonstelling is een samenwerking tussen het Drents Archief en het Drents Museum.

Uit het persbericht: "De eerste kaart van Drenthe uit 1634 was het gevolg van een grote liefhebberij van deze bijzondere man. Pijnacker was vele jaren hoogleraar in de rechtsgeleerdheid (onder andere in Groningen) en twee maal reisde hij als ambassadeur naar Noord-Afrika.

Roelof van Echten, gedeputeerde en later drost van Drenthe, haalde Pijnacker in 1629 naar Drenthe om hem als juridisch adviseur van dienst te zijn. Pijnackers liefde voor kaarten kwam hem goed uit, want Van Echten wilde zijn gewest immers opstoten in de vaart der volkeren. Pijnacker kon hem helpen Drenthe op de kaart te zetten – letterlijk, want er was nog geen kaart van het gewest.

In de tentoonstelling zijn verschillende uitgaven van Pijnackers kaart van Drenthe (en het aangrenzende Westerwolde) te zien. Wat de invloed van zijn kaart is geweest in de naburige gewesten, wordt duidelijk uit de kaarten van Groningen, Friesland en Overijssel. Pijnackers kaart van Drenthe werd opgenomen in de wereldberoemde atlassen van de Amsterdamse uitgevers Hondius en Blaeu, waarvan ook een exemplaar te bewonderen is."

Zondag werd daar nog een tentoonstelling aan toegevoegd: In dank aanvaard: Gustaaf van de Wall Perné met schilderijen, tekeningen, aquarellen, boekillustraties, boekbanden, decoratiestukken en een meubelstuk gemaakt of ontworpen door Gustaaf F. van de Wall Perné (1877-1911)

Uit het persbericht: "Omdat hij jong gestorven is en de ontwikkelingen in de kunst razendsnel voortgingen, is hij in de vergetelheid geraakt. Toch illustreert zijn werk op een unieke manier de tijdsgeest en drijfveren van kunstenaars rond 1900. De verzameling die door de heer Rumpff bijeengebracht is, is zonder meer de meest belangrijke en representatieve collectie van het werk van Gustaaf F. van de Wall Perné die er is. De collectie bevat een groot aantal sleutelstukken binnen het oeuvre van de kunstenaar zoals het schilderij Psyche en alle tekeningen voor de Edda."

Het raadsel van de geheime formule

In Amsterdam wordt vandaag het nieuwste boek van Harm De Jonge gepresenteerd, De dekseldrager van Heteketel. Op basis van deze titel, een tongbreker voor dyslectici, weten kenners en andere liefhebbers dat het dit keer een boek is voor iedereen vanaf 10 jaar en ouder. Op zijn website zegt De Jonge dat het om een dierverhaal gaat waarin de problemen van mensen verstopt zitten. De illustraties zijn gemaakt door Herma Starreveld.

De boekpresentatie valt samen met het 30-jarig schrijverschap van De Jonge, die begin deze maand ook nog eens tachtig jaar is geworden. Voor Dagblad van het Noorden is het driedubbele jubileum – eikenhout ingelegd met parelmoer, aldus uitgever Hoogland van Klaveren – aanleiding om in de cultuurbijlage van vrijdag ruim uit te pakken met een beschouwing onder de titel Het raadsel van de geheime formule.

Poëzietuin Mensinge bij Vasalismonument Roden

Het Vasalismonument van Erick de Lyon aan de Mensingeweg in Roden is vrijdag 17 mei decor van de eerste Drentse Poëzietuin. Tijdens deze manifestatie – aanvang 16.00 uur – lezen dichters en poëzieliefhebbers gedichten werk voor van M. Vasalis of andere dichters.

Uit een persbericht van de initiatiefnemers, Angelien Coco Maria, Nicolette Leenstra en Martin Koster:

"Ter gelegenheid van de honderdste geboortedag van dichter M. Vasalis, in 2009, zou in de tuin van havezathe Mensinge een poëzietuin, met prieeltjes en wat dies meer zij, gerealiseerd worden. Dit bleek echter te duur. Uiteindelijk ontwierp Eric de Lyon het monument Tijd dat er nu alweer tien jaar vrijwel ongebruikt  bij ligt. Het wordt tijd dat er iets gebeurt. Dat het monument omgetoverd wordt in een echte poëzietuin, een plek waar dichters én dichtliefhebbers te allen tijde terecht kunnen."

Op komst: Jumping Jack

Wildlands en Atlas: een synergie die niet bestond

In de mailbox een uitnodiging voor de seizoenpresentatie van het Atlas Theater in Emmen, hedenavond: "In een relaxte setting nemen we je mee in de programmering van seizoen ‘19/‘20. Geven we je theatertips, kun je genieten van een aantal live previews en ontvang je als eerste de brochure."

Niet helemaal toevallig trof ik vandaag in Dagblad van het Noorden een interview aan met Machteld van der Werf, de baas van het theater. Afgenomen door Eric Nederkoorn, vaker het voorste haantje als het om nieuws gaat. Hij had de brochure al mogen inzien en schrijft onder meer over de terugkeer van het Noord Nederlands Toneel naar Emmen. Leuk voor die Groningers, een keertje de stad uit.

Over de inmiddels losgelaten koppeling van het theater met Wildland Adventure Zoo Emmen zegt Van der Werf in de krant dit:

"Er is bij de start uitgegaan van een synergie die niet bestond. Een theater is een compleet ander bedrijf dan een dierenpark. Ze wilden programmering in het park. Stel je voor, dat is ingericht in drie werelddelen, met elk hun eigen verhaal. Als een voorstelling daar niet binnen past, slaat het nergens op. Verder heb je te maken met dierenwelzijn, met geluidsoverlast. En de aanname dat Wildlandsbezoekers erna naar het theater zouden willen, klopte evenmin. Als je acht uur hebt rondgesjouwd is het op zo’n dag echt wel mooi geweest."

De uitspraken van Van der Werf zijn het zoveelste signaal waaruit blijkt dat het besluit om Wildlands op de es te bouwen een besluit op verkeerde gronden is geweest.

Het eerste signaal werd vorig jaar afgegeven door Noordelijke Rekenkamer, die becijferde dat het voorspelde werkgelegenheidseffect van dit zogeheten structuurversterkende project in Emmen niet is gehaald. Het tweede signaal was de recente conclusie van wethouder Jisse Otter: dat de oorspronkelijke businesscase waarop het park is gebouwd, niet deugde. En nu is dus nimmer sprake geweest van de beloofde meerwaarde van een attractiepark met een theater.

Allemaal conclusies achteraf? Niet helemaal. Sommigen zagen dit wel aankomen.

Touwtrekken om Bartje (of is het Bart?)

Nadat RTV Drenthe op de Dag van de Arbeid een bericht bracht over de verdwijning van een piepschuimen beeld van Bartje langs de A28 trekt Dagblad van het Noorden vandaag, vrijdag, nog even op de kwestie door. 'Bartje hoort in Assen', kopt de Drentse editie vandaag, ook omdat de gemeente Midden Drenthe en een aantal bedrijven interesse zou hebben getoond. Het beeld staat voorlopig in Veendam.

In het betreffende stuk komen Richard Rodenburg van Destic Kunststoffen uit Veendam en Eelco Bügel van Busa Coating uit Assen aan het woord. Dit duo bedacht eerder dat het een blijk van Drentse trots zou zijn als een reusachtige uitvoering van de romanfiguur van Anne de Vries - 8,5 meter - vanaf de snelweg tussen Zwolle en Groningen kon worden bewonderd.

De snelweg-Bartje werd een hit, zegt Rodenburg in de krant. Jan en alleman liep het weiland in om zich bij het beeld te laten fotograferen. Tot de eigenaar van het land daar flauw van werd. Waarna Bügel bedacht dat Assen met het beeld zou kunnen scoren. Aan de kop van de Vaart. "Ik zou zo’n succesnummer wel in de binnenstad willen hebben, hoor", vat de krant al zijn argumenten samen.

Waarom moet alles toch altijd weer opgeblazen worden?

(Het is een vraag die eigenlijk aan Anne de Vries gesteld had moeten worden. Eerder deze week werd op televisie een documentaire uitgezonden over de heldenverering van Johannes Post, verzetsman uit Hollandscheveld. Mede dankzij De levensroman van Johannes Post van Anne de Vries uit 1948 zijn straten, pleinen, bruggen en zelfs een kazerne naar Post vernoemd, iets wat de kinderen en kleinkinderen van Post liever anders hadden gezien.)

Dan nog eens wat: er staat toch al een beeld van Bartje in het centrum van Assen?

Een kleintje, vlak bij de ingang van het Drents Archief. Desondanks zeer geschikt voor selfies en andere acties. Het is een replica van de in 1954 door Suze Boschma-Berkhout vervaardigde sculptuur. Het origineel bevindt zich nabij: in het Drents Archief waar tevens het manuscript van de roman wordt bewaard. Wat is er tegen klein? Is het nou Bartje of Bart?

Als er dan werkelijk nog een plek voor een beeld van Bartje moet worden gevonden laat dat dan in Zeist zijn, waar De Vries zijn roman uit 1935 heeft geschreven. Heb ze daar ook eens een hit of succesnummer.

Ter afronding van dit debat een citaat uit Bartje, afkomstig van bladzijde 286:

'Ziezo, dat is dan ook weer voorbij. Het is het beste, om je maar niet te veel aan te trekken van alles wat de mensen om je heen onder elkaar hebben. Het komt toch altijd wel weer op zijn pootjes terecht. Bovendien is het voorjaar doorgebroken. De vrijheid komt benauwend dichtbij. Het wachten is op een teken, dat Bartje zal roepen. Het zal wel spoedig komen.'

Mariette Zweers poseert voor Corné Sparidaens

In Haren interviewde ik Mariette Zweers over haar nieuwe boek Mama is hier. Een 'literaire thriller' aldus uitgeverij Ambo Anthos. Op de achterflap staat: 'Met Mama is hier bevestigt Mariette Zweers haar schrijverschap.'

Mama is hier is niet geschreven met het doel een thriller af te leveren, vertelde Zweers. "Als je een boek zoekt met een echt thrillerstramien, of een boek waar het bloed van de pagina’s druipt of iemand wordt opgesloten in een kruipruimte, dan ben je niet bij mij aan het juiste adres. Ik schrijf wat ik graag zelf zou willen lezen. Wat ik interessant vind, is het onderhuidse, de psychologie.”

Na afloop van het interview maakte ik een filmpje waarin Zweer voorleest uit haar boek, bedoeld voor onze website. Voor de foto was Corné Sparidaens aanwezig, die er opnieuw in slaagde iets bijzonders van te maken. Zie ook daarvoor de krant van vandaag, donderdag.