Woest en Ledig

Noorderbreedte over rederijkers en amateurtheater

In 2003 schreef ik voor Dagblad van het Noorden een stuk over de traditie van de rederijkers in Noord-Nederland. Het stuk van toen zal inmiddels achterhaald zijn, maar gelukkig zijn er nieuwe jongeren die zich met enthousiasme op deze materie storten, zoals Joost de Ruiter.

De Ruiter is, met hulp van Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten, voor Noorderbreedte begonnen aan serie artikelen over amateurtheater in Noord-Nederland. De eerste aflevering staat online en gaat, jawel, over de rederijkers. Ik citeer een fragment:

Inmiddels ontstaat er een duidelijk beeld over de rederijkerskamers van Groningen, toch? In een ver verleden waren ze belangrijk voor de maatschappelijke en culturele ontwikkeling van de regio, maar de traditionele rederijkerij loopt op haar laatste benen. Je krijgt de indruk dat de overgebleven verenigingen over een paar jaar slechts een herinnering uit het verleden zullen zijn.

Terwijl ik het opschrijf, weet ik gelukkig al beter. Dat komt deels omdat Herry Cornelius me niet alleen een doemscenario voorhield, hij vertelde me ook dat het Eendracht zo nu en dan nog steeds lukt om jongeren te interesseren voor de vereniging. “Die komen vooral af op onze toneeltak.”

Toneel blijkt de uitkomst voor meer Groninger rederijkerskamers, legt Ben Smit me uit. Van 1992 tot 2012 was hij als theateradviseur in dienst van het Kunstencentrum in Groningen. Hij vertelt over het rederijkerslandschap anno 2019. “Vijf van de twaalf kamers zijn tegenwoordig toneelverenigingen. Sommige daarvan behoren tot de modernste toneelgroepen van de provincie!”

De rest van het stuk van De Ruiter staat hier. Volgende maand gaat Joost op bezoek bij de openluchttheaters van Drenthe, daar neemt hij de identiteit van amateuracteurs onder de loep. Wie zijn ze en waarom doen ze wat ze doen? Wie wil weten wat er deze zomer in de openluchttheaters van Drenthe en Groningen wordt gespeeld, koopt daarvoor vandaag Dagblad van het Noorden.

Schrijven over publiciteit om de publiciteit

Dat makers van muziektheatervoorstellingen er alles aan doen om in de publiciteit te komen en te blijven, werd mij jaren geleden duidelijk gemaakt door een theaterproducent die Dagblad van het Noorden en andere regionale media uitnodigde naar, toen nog, Dierenpark Emmen te komen. Het was voor een meet and greet met spelers van de musical Tarzan. Die 'productie' was destijds te zien in Scheveningen, wat nog al een eind verwijderd is van Emmen.

De gedachte achter het bezoek van de spelers – misschien werden ze wel acteurs genoemd, ik weet het niet meer, ik kende ze toen niet en nu helemaal niet meer, ik zou het even moeten opzoeken in ons archief – was memoreren dat Tarzan een jaar draaide en meer dan achthonderdduizend bezoekers had gehaald. Volgens de pr-dame waren de spelers/acteurs naar Emmen gedirigeerd om te laten zien dat Tarzan diervriendelijk was.

Het kwam mij allemaal nogal vergezocht voor.

Ik volgde de spelers naar een eilandje waarop ringstaartmaki's woonden en zag hoe zij, de spelers dus, door de beesten werden beklommen en bevuild. De fotografen deden hun werk. Ik stond er bij en ik keek er naar. Na afloop kreeg ik van de pr-dame een persbericht in handen gedrukt. Ze haalde het uit een speciaal mapje met daarop de sticker Tarzan. Ik vroeg hoeveel persberichten ze al over Tarzan had gemaakt en verspreid. Dat waren er meer dan zestig.

Op de redactie schreef ik er een stukje over. Eens en nooit weer, dacht ik.

Ik moet aan deze actie denken omdat wij van Dagblad van het Noorden onlangs van de makers van de muziektheaterproductie Noord op de schaal van Richter een uitnodiging ontvingen om opnames bij te wonen van de trailer voor deze voorstelling, die volgend jaar veertig in Zuidbroek zal worden opgevoerd. Dan moeten er wel voldoende kaarten worden verkocht.

Een trailer, voor wie het niet weet, is een filmpje ter promotie van iets of iemand. We waren, kortom, uitgenodigd om verslag te doen van iets ter promotie van iets dat promotie nodig heeft om verwezenlijkt te kunnen worden.

Ik legde de uitnodiging terzijde en vroeg mij af of er een journalist zou zijn die hier wel op zou afstappen. Woensdag verscheen een verslag van een collega in de krant onder de kop 'We willen laten zien hoeveel Groningen te bieden heeft'. Missie geslaagd, afhankelijk vanuit welke richting je denkt.

Vanmorgen alweer een persbericht in de bus. Wederom verstuurd door de makers van Noord op de schaal van Richter. Dit keer onder de kop 'Bijzondere filmopnames voor de theaterproductie NOORD op de schaal van Richter'. Opnieuw ben ik benieuwd welke journalist het overneemt. Voor mij tien anderen.

Leest 'In poëzie en oorlog' van Bas Kwakman

Ik lees voor de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant het boek In poëzie en oorlog waarin vertrekkend directeur Bas Kwakman zijn licht laat schijnen over vijftig jaar festival Poetry International. Ik ben nog nooit naar Poetry geweest, dat weerhoudt mij er niet van te denken dat het een belangrijk literatuurfestival is en het belet mij evenmin veel plezier te beleven aan het boek van Kwakman.

Op de achterkant van In poëzie en oorlog lees ik het volgende: 'Dit boek vertelt op onorthodoxe wijze de geschiedenis van het Poetry International Festival in Rotterdam, dat in 1970 in anarchie werd geboren en inmiddels – vijftig jaar later – wereldwijd een van de belangrijkste ontmoetingsplaatsen voor dichters en poëzieliefhebbers is geworden.'

1970. Dan bestaat het festival dus pas 49 jaar.

Op bladzijde 70 brengt Kwakman een bezoek aan Adriaan van der Staay, voormalig directeur van de Rotterdamse Kunststichting. Die naar eigen zeggen uit de festivalgeschiedenis is geschreven terwijl hij in 1969, om uit te testen of Rotterdam wel een poëziestad is, Hugo Claus, Simon Vinkenoog en Jules Deelder in een klein theater liet optreden en zoveel aanloop kreeg dat hij geluidboxen op straat moest zetten om de wachtenden te plezieren. Een jaar later, in 1970, krijgt Van der Staay De Doelen tot zijn beschikking voor het allereerste Poetry International Festival.

Zo komt Kwakman bij de vijftig terecht.

Het leesplezier zit ook in de hotseklotserige opzet van het boek, waardoor het niet uitmaakt of een lezer voor of achterin begint. Ik ben achterin begonnen en weet dus al dat Bart Droog door Kwakman als 'de eeuwige vijand in de struiken' wordt gezien, omdat hij, Droog, in de tijd dat de Dichters des Vaderlands in dit vaderland nog gekozen werden, keer op keer Poetry als onhandige medeorganisator van de verkiezingen te kijk zette.

Het plezier zit vooral in het lezen van een hoofdstuk als nummer 40, getiteld De lucht van poëzie. Waarin een ontmoeting wordt beschreven tussen Lars Gustafsson en Robert Dijkgraaf:

'De heren vergelijken poëzie en wiskunde. Ze zijn het erover eens dat poëzie en wiskunde uitstekend voor zichzelf kunnen zorgen – beide oeroud, exclusief en onmiskenbaar een essentieel onderdeel van de cultuur. Beide bereid tot het uitvoeren van bij elke taak – van het invullen van een belastingformulier tot het meten van het heelal en alles daar tussenin. Beide bewonderd om hun schoonheid.'

Twee bladzijden verder komt Gustafsson nog een keer aan het woord:

'Je wordt 's morgens om 05.00 uur vroeg wakker met een briljant idee. Je gaat een gedicht schrijven. Je schrijft een regel. En dan nog een regel. En nog een. Dan neem je een regel weg, met als consequentie dat je nog een regel weg moet nemen. Nu zie je dat het onmogelijk wordt als je ook niet een derde regel weghaalt. Dat gaat zo door. Rond een uur of zeven merk je dat het gedicht je heeft verlaten. Waar blijft dat gedicht? Waar kwam het vandaan en in welke vreemde duisternis verdwijnt het?'

Op komst: Het mooie kinderboekenfestival

6kmperuur10mdiep en Poplab Academy in Emmen

Uit twee verschillende hoeken ontving ik twee persberichten over twee opvallende initiatieven in het Rensenpark in Emmen.

1. In het kader van het kunstproject Buitenmodel – voorstellen voor landschap wordt 14 juni om 15.00 uur in het onderkomen van Loods13 een lezing gegeven waarbij Jakob van Ringen vertelt over de hedendaagse stedenbouw en het urbanisme en hoe hij daar zelf als architect mee omgaat. Toegang is gratis.

Buitenmodel – voorstellen voor landschap is een initiatief van het kunstenaarscollectief 6kmperuur10mdiep, waarbij een 20-tal kunstenaars uit de drie noordelijke provincies is aangesloten. Leden van het collectief onderzoeken dit jaar het landschap en werken toe naar een expositie die van eind augustus tot half november is te zien bij het CBK in Emmen.

#

2. Stichting Kunst & Cultuur en The Bake Shop zoeken popmuzikanten, filmmakers, dansers, beeldende kunstenaars, theatermakers, producers, rappers en aanverwanten om 'bijzondere crossovers en podiumpresentaties' te realiseren. Als aanzet wordt 23 juni een Poplab Academy georganiseerd in Toolbox.

Uit het persbericht: "Op het programma staat een kort informatief gedeelte over Poplab Drenthe en Up North, het Noordelijk laboratorium voor urban- en popcultuur. Daarna brainstormen alle aanwezigen onder leiding van Ton Brandse van de Academie voor Popcultuur en Ellen de Haan van About:Blank over nieuwe producties."

Voor de uitvoering van de beste ideeën is budget beschikbaar. Aanmelden: jan@kunstencultuur.nl

Muziekkoepels in Amsterdam

Tussen twee klussen met dichters door – eerst Roelof ten Napel, daarna Tsead Bruinja – zag ik kans om in Amsterdam vier muziekkoepels op te sporen en te fotograferen. Twee daarvan zag ik in het Vondelpark, waarbij er een zich voordeed als openluchttheater. De derde stond in het Oosterpark. De vierde trof ik aan in Durgerdam.

Volgens Rogeria Burgers van de stichting Muziekkapellen, telt Amsterdam nog meer koepels. Er zouden er ook zijn in Artis, in Ransdorp en Schellingwoude. Dat voor een volgende keer. Zie ondertussen ook hier.

Dee. Ee. En. Der. en dan Monde. Als in zonde

Goedemiddag. Een boek van Max Dendermonde, alstublieft.

- Pardon? Ik verstond u niet goed. Een boek van wie?

Ik zou graag een boek kopen van Max Dendermonde, de schrijver.

- O. Ik weet niet of we iets van hem op voorraad hebben. Heeft u in onze kasten gekeken?

Ja, dat heb ik. Maar daar zag ik niets staan, helaas.

- Dendermonde zegt u?

Ja, inderdaad, Max Dendermonde. Dee. Ee. En. Der. en dan Monde. Als in zonde.

(…)

- Van die schrijver hebben we niets op voorraad. We kunnen misschien wel iets bestellen. Welke titel zoekt u?

Dat maakt mij eigenlijk niet uit. Doet u maar zijn beste boek.

- En dat is?

Ja, o, sorry, ja, dat weet ik niet. Wat raadt u mij aan? U bent boekverkoper.

- Daar vraagt u mij wat. Ik heb nog niet van hem gehoord. Ehhm. Ik zal eens in ons systeem kijken. (…) De wereld gaat aan vlijt tenonder. Zoekt u dat?

Dat weet ik niet. Is dat zijn beste boek?

- Het spijt mij, geen idee. Het is de eerste titel die ik hier krijg. Zijn meest bekende boek. O, excuus, ik zie nu dat het als ebook wordt aangeboden. Is dat een probleem?

Nou ja, probleem… Ik kwam voor een boek. Van papier.

- Dat wordt lastig. Ik geloof niet dat er op dit moment een papieren boek van Max Dendermonde leverbaar is. Sorry. Ik vrees dat ik nu niet kan helpen.

Jammer. Nou ja, bedankt voor uw tijd en moeite.

- Goedemiddag.

Goedemiddag.

Op komst: Hello Festival Emmen

Post uit Mantgum

Onlangs ontving ik een boek, door Beatrix Baerken verstuurd uit Mantgum bij Leeuwarden. Er zat een brief bij:

'Bij deze stuur ik u mijn net gepubliceerde fictieroman De geur van wilde marjolein, ik hoop dat u het wil lezen en beoordelen.

Ik heb het boek in eigen beheer uitgegeven. Deels omdat ik het moeilijk vind om de regie uit handen te geven, maar vooral ook omdat ik heb begrepen dat de reguliere uitgevers minder belangstelling hebben voor de manuscripten van oudere debutantes. En dat is waar ik niet omheen kan, ik ben vijfentachtig. En al ben ik razend actief met schrijven, schilderen, bloggen hen het bijhouden van mijn zelfgebouwde website, ik ben oud en zelfs als mijn boek een succes zou worden, dan is er misschien te weinig tijd om een voor uitgeverijen interessante schrijfster te worden. Dus deed ik het zelf.'

Na een paar weken aarzelen – mijn krant is terughoudend als het gaan om aandacht voor boek die in eigen beheer zijn uitgegeven – belde ik de oudere debutante voor een afspraak - ik kon een bezoek aan de in eigen beheer-schrijfster combineren met een bezoek aan een schrijver met een regulire uitgever. Beatrix Baerken was net haar hond aan het uitlaten op de dijk langs een kanaal. Ze jubelde van enthousiasme en misschien ook opluchting.

Ik zocht haar op in haar woning in een bleek nieuwbouwwijkje en luisterde naar het verhaal in en achter De geur van wilde marjolein. Het achterliggende verhaal ging over een vrouw die in haar tweede huwelijk het geluk had gevonden, maar na de dood van haar echtgenoot in een gat was gevallen. Uit angst om een blok aan het been van haar kinderen te worden, besloot ze een schildercursus te volgen en gaan schrijven.

Een eenvoudig en vooral constructief verhaal: zo kan het ook.

Wat Beatrix Baerken vertelde, vond ik zeer de moeite waard. Daarom besloot ik het als een lang citaat op te schrijven en zo aan te bieden voor de krant. Het staat hier, met een voorleesfragment. Ik geloof niet dat ik er een prijs mee win. Toch ben ik er zeer tevreden over.

Op komst: Art of wonder 2019